نحوه تعیین میزان غرامات در فرض مستحق للغیر بودن مبیع

رأی شعبه دیوان عالی کشور

به شرح گزارش مورخ ۱۴۰۱/۷/۲ این شعبه است. که وکلای خواهان ح. ش. به طرفیت خوانده ر. م. به خواسته الزام خوانده به استرداد ثمن معامله به نرخ روز به جهت مستحق للغیر بودن مبیع طرح و شعبه *که عهده دار رسیدگی شده است. به لحاظ عدم حصول سازش پرونده را به دادگاه ارسال که به شعبه *ارجاع و در وقت مقرر مورخ ۹۹/۱۱/۲۵ تشکیل جلسه داده است. و خواهان اظهار نموده است. که ثمن معامله پرداخت شده و در پرونده سابق محرز شده است. ( ۱۲ ) با انضمام تصاویر مستندات و طرح ادعای اعسار از هزینه دادرسی و رسیدگی به ان طی دادنامه شماره *مورخ ۱۴۰۰/۳/۲۹ نهایتا دادگاه طی دادنامه شماره *مورخ ۱۴۰۰/۳/۲۵ در خصوص دعوی وکیل محترم دادگستری اقای ح. ن. ب. به وکالت از اقای ح. ش. فرزند ع. به طرفیت اقای ر. ش. ک. فرزند ش. به خواسته رسیدگی و صدور رای مبنی بر الزام خوانده به استرداد ثمن معامله به نرخ روز به جهت مستحق الغیر بودن مبیع قطعه ۲۰۸ از *به استناد دادنامه شماره *اصداری از شعبه *با احتساب خسارات دادرسی؛ بدین شرح که وکیل خواهان ضمن دادخواست تقدیمی عنوان نموده است. که “با عنایت به دادنامه شماره *اصداری از شعبه *مبنی بر اثبات و ابطال معامله ابتیاع قطعه ۲۰۸ از *از خوانده محترم دعوی در قبال ثمن معامله مبلغ ۲۱۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال که مستحق الغیر در امده است. در مانحن فیه با توجه به اینکه بیع فاسد اثری در تملک نداشته و عقد منعقده نسبت به ملک موصوف باطل بوده و حکم بر ابطال ان صادر گردیده است. لذا با عنایت به شرح فوق ارجاع امر به کارشناس رسمی ذیصلاح جهت محاسبه ثمن معامله به نرخ روز و رسیدگی و صدور رای به شرح ستون خواسته از محضر عالی مورد استدعاست. ” و در این راستا رونوشت دادنامه شماره *مورخ ۱۳۹۸/۱۲/۲۶ صادره از این شعبه در پرونده کلاسه *و دادنامه شماره *مورخ ۱۳۹۹/۰۳/۲۷ صادره از سوی شعبه *را مستند دعوی خود قرار داده است. مراتب جهت تعیین میزان به روز نرخ ثمن معامله به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع و وفق نظریه واصله میزان به روز ثمن معامله با شاخص بهمن ماه سال ۱۳۹۹ مبلغ ۴/۸۰۸/۰۹۷/۹۲۸ ریال تعیین شده است. این مرجع با عنایت به جمیع اوراق و محتویات پرونده؛ نظر به اینکه وفق دادنامه قطعی شماره *صادره از شعبه *، معامله منعقده بین خواهان و خوانده نسبت به مال غیر صورت پذیرفته و مبیع مستحق للغیر می باشد. و نظر به اینکه بیع منعقده فاسد و باطل بوده و اثری در تملک ندارد. و طبق رای وحدت رویه شماره ۷۳۳ مورخ ۱۳۹۳/۰۷/۱۵ هیات عمومی دیوان عالی کشور ، خوانده باید از عهده غرامات وارده به خواهان از جمله کاهش ارزش ثمن معامله براید و نظر به اینکه وفق نظریه موجه و مقرون به واقع کارشناس منتخب ، ارزش ثمن معامله با عنایت به شاخص تورم اعلامی کاهش یافته و ذمه خوانده دعوی از بابت ثمن معامله به نرخ روز در برابر خواهان مشغول است. و نظر به اینکه خوانده دعوی با وجود ابلاغ قانونی در جلسه رسیدگی حضور نیافته و دلیل و مستندی دال بر عدم استحقاق خواهان و برائت ذمه خود ارائه نداده است. لذا خواسته خواهان را وارد تشخیص و مستندا به مواد ۳۶۵٫۳۹۰ و ۳۹۱ قانون مدنی و مواد ۱۹۸٫۵۱۵ و ۵۱۹ قانون ایین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ حکم بر محکومیت خوانده به استرداد ثمن معامله ( مبلغ ۲/۱۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال ) به نرخ روز اجرای حکم بر مبنای نظر کارشناس رسمی از بابت اصل خواسته و مبلغ ۳/۴۹۵/۶۸۵ ریال از بابت هزینه دادرسی ، مبلغ ۱۸/۰۰۰/۰۰۰ ریال از بابت هزینه کارشناسی و حق الوکاله وکیل وفق تعرفه قانونی و میزان مداخله در امر دادرسی در ح ق خواهان صادر و اعلام می دارد. رای صادره غیابی بوده و ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل قابل واخواهی در این شعبه و پس از ان ظرف مهلت بیست روز قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان اعلام که پس از تجدیدنظرخواهی شعبه *طی دادنامه شماره *مورخ ۱۴۰۰/۶/۳۰ ان را تایید نموده است. و با تجویز اعاده دادرسی موضوع ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری پرونده به این شعبه ارجاع شده است. هییت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش اقای م. عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده در خصوص دادنامه شماره *مشاوره نموده چنین رای میدهد:در صورت مستحق للغیر درامدن مبیع وفق رای وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱۴۰۰/۴/۱ ، فروشنده مکلف است. از عهده غرامات وارده به خریدار از جمله کاهش ارزش ثمن پراید و میزان ان با ارجاع امر به کارشناس براساس ارزیابی املاک مشابه مالی که مورد معامله بوده تعیین می شود. لهذا پرونده به دادگاه صادرکننده رای بدوی ارسال تا به کارشناس ارجاع تا ارزش ملک مورد نزاع را براساس ارزش املاک مشابه ان در حال حاضر تعیین و در صورت اعتراض به نظریه کارشناسی با ارجاع به هیات سه نفره و حسب مورد و اعلام نظر و جری تشریفات مربوط ، و تشکیل جلسه و استماع اظهارات طرفین سپس پرونده جهت رسیدگی و انشا رای در اجرای ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری به این شعبه ارسال شود. که پس از ارسال و تشکیل جلسه مورخ ۱۴۰۳۳۵ مورخ ۱۴۰۱/۹/۳ و اعلام نظر کارشناس ( ۱۱۵ ) و تشکیل جلسه پرونده اعاده و تحت نظر قرر گرفته است.
هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش اقای م. عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده در خصوص دادنامه شماره *مشاوره نموده چنین رای میدهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

شعبه *که عهده دار رسیدگی به تجدیدنظرخواهی ح. ش. از دادنامه شماره *مورخه ۱۴۰۰/۳/۲۵ صادره از شعبه *که مشعر برصدور حکم بر محکومیت خوانده ر. ش. به استرداد ثمن معامله ( مبلغ۲/۱۱۰/۰۰۰/۰۰۰ریال ) به نرخ روز اجرای حکم بر مبنای نظر کارشناس رسمی از بابت اصل خواسته و مبلغ ۳/۴۹۵/۶۸۵ ریال از بابت هزینه دادرسی ، مبلغ ۱۸/۰۰۰/۰۰۰ ریال از بابت هزینه کارشناسی و حق الوکاله وکیل وفق تعرفه قانونی به جهت مستحق الغیر بودن مبیع قطعه ۲۰۸ از *به استناد دادنامه شماره *اصداری از شعبه *با احتساب خسارات دادرسی بوده با توجه به رای وحدت رویه شماره ۷۳۳ هیات محترم دیوانعالی کشور بوده و از ناحیه تجدیدنظرخواه دراین مرحله از رسیدگی دلیل خاصی که نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته را ایجاب کند ارائه نگردیده است. دادنامه تجدیدنظر خواسته را تایید نموده است. و با تجویز اعاده دادرسی موضوع ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری پرونده به این شعبه ارجاع شده است. که با ملاحظه اوراق پرونده و اینکه خواهان مدعی شده است. قطعه ۲۰۸ از قطعات تفکیکی *را از خواندگان خریداری در حالی که انان مالکیتی در ان نداشته و شعبه *که عهده دار رسیدگی شده حکم به ابطال معامله صادر نموده است. و در این پرونده در صدد مطالبه بهای ان بر امده و در حالی که در زمان صدور رای از دادگاه تجدیدنظر استان بتاریخ ۱۴۰۰/۶/۳۰ و اینکه علیرغم تصریح تجدیدنظرخواه ح. ش. ( د. این پرونده ) به شرح لایحه مورخ ۱۴۰۱/۴/۱۲ تجدیدنظرخواهی و حاکمیت رای وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱۴۰۰/۴/۱ شعبه تجدیدنظر استان بدون لحاظ ان انشا رای نموده است. در صورتی که بر فرض مستحق للغیر درامدن مبیع وفق رای وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱۴۰۰/۴/۱ ، فروشنده مکلف است. از عهده غرامات وارده به خریدار از جمله کاهش ارزش ثمن پراید و میزان ان با ارجاع امر به کارشناس براساس ارزیابی املاک مشابه مالی که مورد معامله بوده تعیین می شود. و این پرونده به دادگاه صادرکننده رای بدوی ارسال تا به کارشناس ارجاع تا ارزش ملک مورد نزاع را براساس ارزش املاک مشابه ان در حال حاضر تعیین نماید. که کارشناس منتخب طی نظریه مورخ ۱۴۰۱/۹/۲۱ ارزش روز ملک را ۴۴٫۸۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال تعیین نموده است. که به نظریه مذکور اعتراضی نشده زیرا خوانده به تماس کارشناس پاسخ نگفته است. و حسب گزارش دادگاه در قبال ابلاغ نظریه اعتراضی ننموده است. و در جلسه مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۲۰دادگاه نیز حاضر نشده است. و در نتیجه نظریه مذکور مصون از تعرض باقی مانده است ، با صایب و وارد دانستن اشکالات اعلامی اقایان رییس کل سازمان *و مشاوران قضایی که با تجویز اعاده دادرسی ریاست محترم قوه قضاییه همراه شده است. و به استناد ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری و مبنیا بر خلاف شرع بین اعلامی ضمن نقض و اصلاح دادنامه های صادره از شعبه *و ۲ تجدیدنظر *به استناد مواد ۱۹۸٫۵۱۵ و ۵۱۹ قانون ایین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی حکم به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ۴۴٫۸۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال به عنوان ارزش روز ملک بر اساس بهای تعیینی کارشناس در حق خواهان از باب اصل خواسته و نیز هزینه دادرسی و کارشناسی و نیز حق الوکاله وکیل طبق تعرفه در حق خواهان صادر و اعلام می نماید. رای صادره قطعی است
شعبه *
رییس: ع. م. مستشار: ا. م.