ماده ۲۳0 قانون آیین دادرسی مدنی

ترکیب گواهان در دعاوی مدنی

در دعاوی مدنی (حقوقی) تعداد و جنسیت گواه، همچنین ترکیب گواهان با سوگند به ترتیب ذیل می‌باشد:

الف) اصل طلاق و اقسام آن و رجوع در طلاق و نیز دعاوی غیرمالی از قبیل مسلمان بودن، بلوغ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص، وکالت، وصیت با گواهی دو مرد.

ب) دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن مال می‌باشد از قبیل دین، ثمن مبیع، معاملات، وقف، اجاره، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات خطائی و شبه عمد که موجب دیه است با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن.

چنانچه برای خواهان امکان اقامه بینه شرعی نباشد می‌تواند با معرفی یک گواه مرد یا دو زن به ضمیمه یک سوگند ادعای خود را اثبات کند. در موارد مذکور در این بند، ابتدا گواه واجد شرایط شهادت می دهد، سپس سوگند توسط خواهان ادا می‌شود.

ج) دعاوی که اطلاع بر آنها معمولا در اختیار زنان است از قبیل ولادت، رضاع، بکارت، عیوب درونی زنان با گواهی چهار زن، دو مرد یا یک مرد و دو زن.

د) اصل نکاح با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن.

تفسیر ماده ۲۳0 قانون آیین دادرسی مدنی

نکته ۱- بین دعوای مالی و دعوایی که مقصود از آن مال باشد تفاوت است.(بند ب)

دعاوی مالی را می‌توان آن دعاوی دانست که در آن‌ها مال از یکی به دیگری منتقل می‌شود مانند دعوای مطالبه خسارت که در صورت اثبات، با صدور حکم و اجرای آن میزان معینی از اموال مدعی‌علیه به ملکیت مدعی درمی آید.

اما دعاوی که مالی نیستند ولی مقصود از آن دعاوی دسترسی به مال باشد آن دعاوی هستند که در آن‌ها مال انتقال داده نمی‌شود بلکه مالک دسترسی به مال خود پیدا می‌کند مثل دعوای مربوط به طلب و عاریه و ودیعه که در نتیجه آن مالی به ملکیت مدعی در نمی‌آید و تنها به آنچه که از خود اوست دسترسی پیدا می‌کند.[۱]

نکته ۲- بطور مثال، میان مریم و احمد در خصوص اصل نکاح اختلاف است. چنانچه مریم مدعی زوجیت و احمد منکر آن باشد، نکاح با گواهی دو مرد و یا یک مرد و دو زن ثابت می‌شود.