ماده ۱۹0 قانون آیین دادرسی کیفری
حق برخورداری متهم از وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی
متهم می‌تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی، یک نفر وکیل دادگستری همراه خود داشته باشد. این حق باید پیش از شروع تحقیق توسط بازپرس به متهم ابلاغ و تفهیم شود. چنانچه متهم احضار شود این حق در برگه احضاریه قید و به او ابلاغ می‌شود. وکیل متهم می‌تواند با کسب اطلاع از اتهام و دلایل آن، مطالبی را که برای کشف حقیقت و دفاع از متهم یا اجرای قانون لازم بداند، اظهار کند. اظهارات وکیل در صورتمجلس نوشته می‌شود.
تبصره ۱- سلب حق همراه داشتن وکیل و عدم تفهیم این حق به متهم به ترتیب موجب مجازات انتظامی درجه هشت و سه است.
تبصره ۲- در جرائمی که مجازات آن سلب حیات یا حبس ابد است، چنانچه متهم اقدام به معرفی وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی ننماید، بازپرس برای وی وکیل تسخیری انتخاب می‌کند.
تبصره ۳- درمورد این ماده و نیز چنانچه اتهام مطرح مربوط به منافی عفت باشد، مفاد ماده (۱۹۱) جاری است.
نکته ۱- تعداد وکیل برای متهم:
- در مرحله تحقیقات مقدماتی:
امکان حضور ۱ وکیل (ولی می تواند حسب مورد دو یا سه وکیل داشته باشد) - در جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری یک، نظامی یک و دادگاه انقلاب (در موارد تعدد قاضی):
طرفین می توانند حداکثر ۳ وکیل داشته باشند. - در سایر جرایم:
حداکثر ۲ وکیل
نکته ۲- انواع وکیل:
- وکیل تعیینی: وکیلی است که خود شخص تعیین می کند.
- وکیل تسخیری: وکیلی است که توسط دادسرا یا دادگاه برای شخص انتخاب می‌شود.
نکته ۳- موارد الزامی تعیین وکیل تسخیری برای متهم:
- در مرحله تحقیقات مقدماتی: در جرائمی که مجازات آن سلب حیات یا حبس ابد است.
- در مرحله رسیدگی دادگاه: در جرایم موضوع بندهای الف تا ت ماده ۳0۲
⇐ اگر مرتکب جرم پیش از صدور حکم قطعی مبتلا به جنون شود و جرم ارتکابی از جرائم حق‌الناسی باشد و شرایط اثبات جرم به نحوی باشد که فرد مجنون یا فاقد هوشیاری در فرض افاقه نیز نتواند از خود رفع اتهام کند. در این‌صورت به ولی یا قیم یا سرپرست قانونی وی ابلاغ می‌شود که ظرف مهلت پنج روز نسبت به معرفی وکیل اقدام نماید. در صورت عدم معرفی، صرف نظر از نوع جرم ارتکابی و میزان مجازات آن برای وی وکیل تسخیری تعیین می‌شود و تعقیب و دادرسی ادامه می‌یابد.(تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری)
نکته ۴- برای بزه دیده در مرحله رسیدگی در دادگاه (نه مرحله دادسرا) در صورت وجود هر سه شرط زیر وکیل تسخیری تعیین می‌شود:
- بزه دیده فاقد تمکن مالی باشد.
- تا پایان اولین جلسه رسیدگی از دادگاه تقاضا کند وکیلی برای او تعیین شود.
- دادگاه حضور و دفاع وکیل را برای شخص بزه دیده ضروری بداند.
نکته ۵- اگر بعد از تعیین وکیل تسخیری، وکیل تعیینی، تعیین شود، وکالت تسخیری منتفی است و همچنین وکیل تسخیری زمانی تعیین می شود که شخص، وکیل تعیینی نداشته باشد.