ماده ۲۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری
فک یا تخفیف قرار تامین
هرگاه در جرائم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون تا دو ماه و در سایر جرائم تا یک ماه به علت صدور قرار تامین، متهم در بازداشت بماند و پرونده اتهامی او منتهی به تصمیم نهائی در دادسرا نشود، بازپرس مکلف به فک یا تخفیف قرار تامین است.
اگر علل موجهی برای بقای قرار وجود داشته باشد، با ذکر علل مزبور، قرار، ابقاء و مراتب به متهم ابلاغ می‌شود.
متهم می‌تواند از این تصمیم ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ به دادگاه صالح اعتراض کند.
فک یا تخفیف قرار بدون نیاز به موافقت دادستان انجام می‌شود و ابقای تامین باید به تایید دادستان برسد و در صورت مخالفت دادستان، حل اختلاف با دادگاه صالح است. فک، تخفیف، یا ابقای بازداشت موقت، باید به تایید دادستان برسد و در صورت مخالفت دادستان، حل اختلاف با دادگاه صالح است.
هرگاه بازداشت متهم ادامه یابد مقررات این ماده، حسب مورد، هر دو ماه یا هر یک ماه اعمال می‌شود.
به هرحال، مدت بازداشت متهم نباید از حداقل مجازات حبس مقرر در قانون برای آن جرم تجاوز کند و در هر صورت در جرائم موجب مجازات سلب حیات مدت بازداشت موقت از دو سال و در سایر جرائم از یک سال تجاوز نمیکند.
تبصره ١- نصاب حداکثر مدت بازداشت، شامل مجموع قرارهای صادره در دادسرا و دادگاه است و سایر قرارهای منتهی به بازداشت متهم را نیز شامل می‌شود.
تبصره ٢- تکلیف بازپرس به اظهارنظر درباره درخواست متهم، موضوع ماده (۲۴۱) این قانون، درصورتی است که وفق این ماده، نسبت به قرار اظهار نظر نشده باشد.
نکته ۱- هرگاه علت بازداشت مرتفع شود و موجب دیگری برای ادامه آن نباشد، بازپرس با موافقت دادستان فوری از متهم رفع بازداشت می کند. همچنین بازپرس مکلف است در جرایم موضوع بندهای الف تا ت ماده (۳۰۲) تا دو ماه و در سایر جرائم تا یک ماه به علت صدور قرار تامین، متهم در بازداشت بماند و پرونده اتهامی او منتهی به تصمیم نهائی در دادسرا نشود، قرار تامین را فک یا تخفیف دهد.
نکته ۲- در تمامی جرایم حداکثر مدت بازداشت موقت نباید بیشتر از یک سال باشد غیر از دو مورد زیر:
- در جرایم موجب مجازات سلب حیات: مدت بازداشت موقت حداکثر دو سال است.
- در جرایم موجب مجازات حبس که کمتر از یک سال است: مدت بازداشت موقت نباید از حداقل مجازات حبس تجاوز کند. مثلا اگر مجازت جرم تعزیری، ۶ماه تا سه سال حبس باشد، مدت بازداشت موقت نباید بیشتر از حداقل مجازات حبس (۶ماه) باشد.
← نصاب حداکثر مدت بازداشت، شامل تمام مراحل دادرسی (مجموع قرارهای صادره در دادسرا و دادگاه) است و سایر قرارهای منتهی به بازداشت متهم را نیز شامل می‌شود.
← مدت‌های یک و دو ماده مذکور در صدر ماده، حداکثر مدت‌هایی هستند که متهم را می‌توان در بازداشت اولیه نگه داشت، مگر اینکه علل موجهی برای ابقاء قرار وجود داشته باشد که بازپرس می‌تواند بازداشت را برای مدت‌های یک یا دو سال ادامه دهد اما پس از گذشت این مدت زمان یک یا دو ساله، بازپرس تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند به بازداشت ادامه دهد و متهم باید از بازداشت آزاد شود.
نکته ۳- در لزوم موافقت دادستان با فک و تخفیف قرار به نحو زیر است:
- اگر قرار صادره قرار بازداشت موقت باشد: فک و تخفیف قرار نیازمند تایید دادستان است.
- اگر قرار صادره، غیر از بازداشت موقت باشد (قرار کفالت یا وثیقه منتهی به بازداشت): فک و تخفیف قرار نیازمند تایید دادستان نیست.
← ابقای قرار همیشه نیازمند تایید دادستان است.
نکته ۴- در مورد تصمیمات بازپرس بر اساس این ماده، چنانچه میان او و دادستان اختلاف شود و یا اعتراض به قرار رد درخواست متهم مطرح باشد، مرجع حل اختلاف یا رسیدگی به اعتراض در ماده ۲۷۱ تعیین شده است. مرجع مزبور در وقت فوق‌العاده به این اختلاف یا اعتراض رسیدگی خواهد نمود.