ماده ۱۲ قانون مدنی

نکته ۱- ضابطه اصلی در تشخیص مال غیرمنقول و منقول، قابلیت و امکان حمل و نقل است: بدین ترتیب که، هرگاه مالی قابل حرکت دادن باشد، بی آنکه برای عین یا محل آن خرابی به بار آید، مال را منقول می‌نامند.

برعکس، اگر مالی قابل نقل مکان نباشد، یا اگر در عمل نیز نقل آن ممکن شود، این تغییر موجب ویرانی و خرابی عین یا محل آن گردد، آن را «غیرمنقول» می‌گویند.[۱]

نکته ۲- با توجه به مواد ۱۲ تا ۱۸ قانون مدنی، اموال غیرمنقول را به چهار دسته می‌توان تقسیم کرد:

1. اموالی که ذاتا غیرمنقولند.
2. اموالی که به وسیله عمل انسان غیرمنقولند.
3. اموالی که در حکم غیرمنقولند.
4. اموال غیرمنقول تبعی.[۳]

نکته ۳-  اصل در اموال، منقول بودن است و اموال غیرمنقول استثناء بر اصل هستند و باید آن ها را منحصر به مواردی دانست که در قانون ذکر شده است. بنابراین، هرگاه در موردی نص قانونی وجود نداشته و در منقول یا غیرمنقول بودن مال تردید حاصل شود، مانند مالکیت های فکری یا معنوی، باید مال را منقول به شمار آورد.[۲]

نکته ۴-  در مواد ۱۳ تا ۱۸ قانون مدنی به مثال های غیرمنقول پرداخته است.