ماده ۹۱۱ قانون مدنی

ارث نوادگان به قائم مقامی

هرگاه میت اولادی بلاواسطه نداشته باشد، اولادِ اولاد او قائم مقام اولاد بوده و بدین طریق جزو وارث طبقه اول محسوب و با هر یک ‌از ابوین که زنده باشد ارث می‌برد.

‌تقسیم ارث بین اولادِ اولاد بر حسب نسل به عمل می‌آید: یعنی هر نسل حصه کسی را می‌برد که به توسط او به میت می‌رسد. بنابراین، اولاد پسر دو برابر ‌اولاد دختر می‌برند.

در تقسیم بین افراد یک نسل، پسر دو برابر دختر می‌برد.

تفسیر ماده ۹۱۱ قانون مدنی

نکته ۱- ماده بالا سه امر را متذکر است:

۱) در صورتی که متوفی اولاد بلاواسطه نداشته باشد اولاد اولاد قائم مقام اولاد می‌باشد چنانکه ماده ۹۱۱ قانون مدنی تصریح می‌نماید اولاد اولاد از ورثه طبقه اول شناخته شده ولی در درجه بعد از اولاد قرار دارند یعنی مادام که اولاد بلاواسطه برای میت موجود باشد اولاد اولاد او از ارث محرومند.

۲) تقسیم ارث بین اولاد اولاد بر حسب نسل به عمل می‌آید. یعنی هر نسل سهم کسی را می‌برد که به واسطه او به متوفی قرابت دارد مثلا چنانچه میت دارای ۵نوه باشد که ۳تای آن‌ها از دختر میت و ۲تای دیگر از پسر میت باقیمانده اند، مانند آن است که پسر و دختر در قید حیات هستند لذا ترکه به سه قسمت تقسیم می‌شود، دو سهم آن که متعلق به پسر است به اولاد او داده می‌شود و یک سهم که متعلق به دختر است به اولاد او داده می‌شود. بنابراین دو سهم از ترکه به نوه‌های پسری و یک سهم به نوه‌های دختری تعلق دارد.

در تقسیم بین افراد یک نسل، پسر دو برابر دختر می‌برد یعنی چنانکه در فرض بالا سه نفر نوه‌های پسری عبارت از یک دختر و دو پسر باشد سهم پدر آنان پنج قسمت شده به دختر یک سهم و به هر یک از پسران دو سهم داده خواهد شد.

۳) اولاد اولاد متوفی در ردیف پدر و مادر او ارث می‌برند. مثلا هرگاه کسی بمیرد و یک نوه و پدر و مادر داشته باشد به هر یک از ابوین یک سدس و بقیه به نوه داده می‌شود اگرچه دورتر از پدر و مادر متوفی می‌باشد.[۱]

نکته ۲- در صورت نبودن اولاد بلاواسطه برای متوفی، نوه‌ها به همراه پدر و مادر متوفی ارث می‌برند.