ماده ۱۳۲0 قانون مدنی
شهادت بر شهادت در صورتی مسموع است که شاهد اصل وفات یافته یا به واسطه مانع دیگری مثل بیماری و سفر و حبس و غیره نتواند حاضر شود.
نکته ۱- شهادت بر شهادت عبارت از آن است که کسی آنچه را که از دیگری در خارج شنیده است در دادگاهی گواهی دهد.[۱]
نکته ۲- شهادت بر شهادت در مواردی که شهادت اصلی میتواند دلیل بر دعوی قرار گیرد معتبر خواهد بود.[۱]
نکته ۳- شهادت بر شهادت فقط در موارد زیر معتبر است:
۱) در مواردی که شاهد اصلی وفات کرده باشد.
۲) در صورتی که شاهد اصلی به واسطه مانعی نتواند در جلسه دادگاه حاضر گردد، مانند بیماری و حبس و امثال آن.[۱]
نکته ۴- اگر شاهد اصلی فوت ننموده و مانع از حضور نداشته باشد و یا امتناع از شهادت نیز ننماید شاهد فرعی در دادگاه پذیرفته نمی شود و گفتار او معتبر نخواهد بود.[۱]
نکته ۵- هرگاه مشهود به خود شهادت دیگری باشد آن شهادت را «شهادت بر شهادت» و «شهادت فرع» مینامند و مشهود به شهادت فرع را «شهادت اصل» مینامند، شاهد شهادت فرع را «شاهد فرع» خوانند و شاهد شهادت اصل را «شاهد اصل» نامیدهاند (ماده ۱۳۲0 قانون مدنی).
← شاهد اصل ممکن است به شاهد فرع بگوید که گواه باشید که من شاهد بر فلان قضیه هستم. ممکن است شاهد فرع خود به خود ناظر شهادت شاهد اصل در دادگاه یا خارج دادگاه باشد.[۲]
ماده ۱۸۸ قانون مجازات اسلامی:
شهادت بر شهادت شرعی در صورتی معتبر است که شاهد اصلی فوت نموده و یا به علت غیبت، بیماری و امثال آن، حضور وی متعذر باشد.
تبصره ۱- شاهد بر شهادت شاهد اصلی باید واجد شرایط مقرر برای شاهد اصلی باشد.
تبصره ۲- شهادت بر شهادت شاهد فرع، معتبر نیست.
ماده ۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی:
در کلیه دعاوی که جنبه حق الناسی دارد اعم از امور جزائی یا مدنی (مالی و غیر آن) به شرح ماده فوق هرگاه به علت غیبت یا بیماری، سفر، حبس و امثال آن حضور گواه اصلی متعذر یا متعسر باشد گواهی بر شهادت گواه اصلی مسموع خواهد بود.
تبصره- گواه بر شاهد اصلی باید واجد شرایط مقرر برای گواه و گواهی باشد.
۱. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج۶، ص۲۴۴، انتشارات اسلامیه.
۲. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، ش۳۱۸۲، انتشارات گنج دانش.