ماده ۵۱۸ قانون مدنی
مُزارعه عقدی است که به موجب آن احد طرفین زمینی را برای مدت معینی به طرف دیگر میدهد که آن را زراعت کرده و حاصل را تقسیم کند.
نکته ۱- مزارعه مصدر باب مفاعله از زرع میباشد و معنی آن کشت کردن دو نفر با یکدگیر است.[۱]
نکته ۲- تعریف مزارعه: معاملهای است که، به منظور زراعت و شرکت در محصول، بین مالک زمین یا منافع آن با عامل زرع برای مدت معین انجام میشود. حصه مشاع مزارع و عامل از محصول و التزام به تهیه سایر عوامل زرع به تراضی معین خواهد شد.[۳]
نکته ۳- از نظر تحلیل حقوقی، مزارعه شرکتی است بین مالک (مزارع) و زارع (عامل) که از یک طرف انتفاع از زمین و از طرف دیگر کار به عنوان سرمایه گذارده میشود و عوامل لازم دیگر را برای کشت یکی از طرفین نیز عهدهدار میگردد و محصولی که به دست میآید مانند سود شرکت، به نسبتی که طرفین با یکدیگر قرار میدهند بین خود تقسیم میکنند.[۱]
نکته ۴- شرکت، به معنی گسترده خود، شامل عقد شرکت (به معنی خاص)، عقد مضاربه، عقد مزارعه و مساقات می شود.[۲]
نکته ۵- زراعت به قسمی از کاشتن گفته میشود که با بذر یا حبه یا دانه انجام میپذیرد، مانند کشت گندم و جو و برنج و حبوبات. ولی، آنچه را که به وسیله نهال در زمین کاشته و بارور میشود، در اصطلاح «غرص» مینامند، خواه ثمره آن میوه باشد یا گل یا تنها به منظور ایجاد سایبان و زیبایی مورد استفاده قرار گیرد. در ماده ۳۳ قانون مدنی نیز کلمه «حبه» در برابر «اصله» به کاربرده شده است.
باید دانست که سبزیکاری و صیفی کاری، مانند کشت خیار و بادمجان و هندوانه و سبزیجات و انواع بوتههای ناپایدار، هرچند در عرف زراعت نامیده نمیشود، از نظر موضوع چنان با زراعت نزدیک است که میتوان آن را تابع قواعد مزارعه شناخت.[۳]