ماده ۴۹۷ قانون مدنی

نکته ۱- در ماده ۴۹۷ قانون مدنی، دو مورد از قاعده «بقای اجاره در صورت مرگ یکی از دو طرف» استثنا شده است و هیچ یک با لزوم عقد اجاره منافات ندارد:

۱) در صورتیکه موجر فقط برای مدت عمر خود مالک منافع عین مستاجره بوده است، که در این حالت اجاره به فوت موجر باطل می‌شود.

در این مورد، باید دانست که مستاجر نمی‌تواند، به مدت عمر مالک منافع شود، چون مدت اجاره باید معین باشد. بنابراین، مستاجر هیچگاه مصداق کسی قرار نمی‌گیرد که برای مدت عمر مالک منافع شده و آن را برای مدتی اجاره داده است، در صورتی فرض ماده ۴۹۷ قانون مدنی امکان دارد که، مالکی به رایگان منافع مال خود را به مدت عمر به دیگری بدهد، یا عین مال را منتقل سازد و منافع را تا زمانی که زنده است برای خود نگاه دارد و آنگاه چنین مالک منفعتی عین را اجاره دهد.

۲) در صورتی که شرط مباشرت مستاجر شده باشد، که فوت او از موارد انحلال اجاره است.

در این مورد دیگر، باید افزود که مقصود از «شرط مباشرت مستاجر» موردی است که مباشرت «قید» انتفاع باشد، یعنی منفعت بطور مطلق به مستاجر تملیک نشود و مقید به انتفاع شخص او گردد. در جایی که انتقال منفعت بدون قید انجام شده، لیکن مستاجر تعهد کرده است که تنها خود از عین مورد اجاره استفاده کند، فوت مستاجر باعث بطلان اجاره نمی‌شود. در این فرض، موجر می‌تواند به این علت که انجام شرط ممتنع شده است (ماده ۲۴0 قانون مدنی) اجاره را فسخ کند.[۱]