اجرای اصل عدم در خصوص بیع

رأی شعبه دیوان عالی کشور

محتویات پرونده محاکماتی دلالت دارد. که: اقای ا. ق. دادخواستی به طرفیت اقایان و خانم ها ۱ م. م. ۲ ت. ع. ۳ م. خ. ت. ۴ م. م. ۵ ج. خ. ت. ۶ سازمان *به خواسته الزام خواندگان به حضور در یکی از دفاتر اسناد رسمی و اداره اوقاف و انتقال سند رسمی اجاره منافع یک قطعه زمین زراعی به مساحت ۷۰۱۱۰ مترمربع و همچنین اقایان م. و. خ. ت. و خانم م. م. دادخواستی تحت عنوان دعوی تقابل به طرفیت اقایان ۱ ا. ق. ۲ م. م. ۳ ت. ع. به خواسته تایید فسخ قرارداد عادی مورخ ۹۸/۳/۲ مقوم به ۲/۰۰۰/۰۰۰ ریال با احتساب جمیع خسارات قانونی و حق الوکاله و خسارات دفتر خدمات قضایی تقدیم شعبه *نموده اند. وکیل دعوی تقابل توضیح داده اند در تاریخ۹۸/۳/۲ یک قطعه زمین زراعی از *متعلق به خانم م. م. را اقای ج. خ. ت. طی پیش نویس یک مبایعه نامه با معرفی خود به عنوان فروشنده و مالک به اقای ا. ق. در سازمان *فروخته است. خانم م. پس از اطلاع از معامله فضولی اقای ج. خ. چون موافق این معامله نبوده و هیچ اذن و اجازه ای هم در این خصوص تفویض نکرده بوده از وی می خواهد که به بنگاه مراجعه و نسبت به اقاله معامله اقدام نماید. بعدازظهر همان روز اقای ج. خ. در بنگاه حضور می یابد و براساس شهادت شهود تعرفه شده و نظر به اینکه خریدار نیز پس از اطلاع از عدم مالکیت اقای ج. خ. و تعلق ملک به شخص دیگر علاقه ای به خرید پلاک مزبور نشان نمی دهد و هیچ مبلغی هم از ثمن معامله بین طرفین رد و بدل نشده بود. فی المجلس در حضور شهود طرفین نسبت به تفاسخ و اقاله بیع مذکور اقدام کرده اند.ضمنا برابر اظهارات صاحبان بنگاه معاملات ملکی *در متن مبایعه نامه به جز مشخصات طرفین و مورد معامله بقیه قسمت ها سفید مانده و موکول به توافق و رضایت نهایی مالک زمین می گردد. که بعدا توسط یکی از بنگاه داران مذکور تکمیل شده و فروشنده مزبور کاملا از محتوای مبایعه نامه که بعدا تکمیل شده بی اطلاع می باشند شعبه مذکور پس از رسیدگی های به عمل اورده و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری ختم رسیدگی را اعلام و طی رای شماره *۹۹/۴/۱۷ توجها به محتویات پرونده و مستندات خواهان ها و اظهارات وکلای طرفین در جلسه دادرسی و نظریه کارشناس رسمی دادگستری که مباینتی با اوضاع و احوال مورد کارشناسی نداشته و مصون از اعتراض موثر طرفین باقی مانده است. نظر به اینکه خواندگان اول و دوم دعوی اصلی ، مالک منافع زمین متنازع فیه بوده و ان را به خواندگان ردیف سوم تا چهارم و پنجم واگذار نموده اند و خوانده ردیف پنجم نیز اصالتا از طرف خود و وکالتا از طرف خواندگان ردیف سوم و چهارم زمین مذکور را به خواهان واگذار نموده است. علی هذا دعوی اصلی وارد تشخیص و مستندا به مواد *۵۱۹ ۵۲۰ قانون ایین دادرسی مدنی حکم بر محکومیت خواندگان به حضور در سازمان *زمین موصوف موضوع خواسته ( معادل پنج سیزدهم از یک جفت مشاع از ۱۲۰ جفت ششدانگ اراضی مزروعی قیدار ) به نام خواهان با رعایت حقوق موقوفه به عنوان اصل خواسته و محکومیت خواندگان ردیف سوم و چهارم و پنجم به پرداخت هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه و هزینه کارشناسی به مبلغ مندرج در دادنامه در حق خواهان محکوم می نماید. در خصوص دعوی تقابل نسبت به خواندگان ردیف دوم و سوم مستندا به ماده ۲ قانون ایین دادرسی مدنی قرار عدم استماع دعوی نسبت به ان ها صادر و اعلام می نماید. در رابطه با دعوی تقابل نسبت به خوانده ردیف اول ان ( ا. ق. ) نظر به اینکه خواهان ها مدعی هستند معامله در هنگام صبح انجام شده ولی بعد از ظهر همان روز ا. ق. در بنگاه حاضر شده و تقاضای فسخ معامله را نموده که فروشنده هم در انجا حضور داشته و راضی به فسخ شده است. و این فسخ مورد قبول دو طرف قرار گرفته است. و نظر به اینکه هیچ یک از مبانی و موجبات قانونی فسخ معامله در مانحن فیه وجود ندارد. و ادعای خواهان ها به فرض صحت ان دلالت بر اقاله دارد. و نه فسخ و بر این اساس دعوی فسخ وارد نبوده و مستندا به ماده ۱۹۷ قانون مارالذکر حکم بر بی حقی انها صادر می نماید. پس از ابلاغ رای اقایان م. و ج. خ. ت. و خانم م. م. نسبت به رای موصوف اعتراض و تقاضای تجدید نظر خواهی می کند شعبه *طی رای شماره*۱۴۰۰/۳/۲۲ تجدید نظر خواهی تجدید نظر خواهان را وارد ندانسته و رای بدوی را تایید می کند. در خصوص دادخواست اقای م. ر. با وکالت اقای ن. ا. م. به طرفیت ۱ ج. خ. ۲ ا. ق. م. م. ۴ ت. ع. ۵ م. خ. ت. ۶ خانم م. م. ۷ سازمان *به خواسته ورود ثالث در پرونده کلاسه *با این توضیح که خواهان ورود ثالث مدعی شده است. ( طبق مندرجات دادخواست تقدیمی ) ملک متنازع فیه را در تاریخ۹۸/۳/۷ از خوانده به نام ج. خ. خریداری نموده است. و تقاضای لغو دادنامه تجدیدنظر خواسته مزبور را نموده است. و تقاضای اعلام بطلان معامله خواهان بدوی و الزام به تنظیم سند رسمی و قرارداد اوقافی در حق خود نموده است. ادعای وارد ثالث را به لحاظ اینکه تاریخ وقوع معامله مورد ادعایی وارد ثالث متاخر از تاریخ معامله فی مابین اقای ا. ق. و اقای ج. خ. ت. می باشد. ادعای وارد ثالث را غیر موجه دانسته و حکم بر بی حقی ان صادر و اعلام می نماید. اینک با دادخواهی خانم م. م. و ج. خ. ، رییس کل دادگستری استان *طی نامه شماره ۹ */۲۰۰۰ ۱۴۰۰/۱۲/۲۸ به دلایل و جهاتی که در نامه خویش اورده مبنی بر اینکه انعقاد عقد بیع از سوی متقاضی نسبت به سهم خویش از محتویات پرونده استخراج نمی شود. و اینکه انتقال زمین موروثی متقاضی از سوی برادرش با کیفیت معنون در پرونده به فرض انتقال فضولی بوده تقاضای تجویز اعاده دادرسی نموده. با ارجاع پرونده به حوزه معاونت قضایی مشاوران ان مرجع به شرح ذیل اظهارنظر کرده اند: اولا: استدلال دادگستری استان مبنی بر فضولی بودن معامله از سوی ج. نسبت به سهام م. و خانم م. م. به دلیل اینکه نامبردگان در پرونده کیفری اذعان داشته بودند که به معامله ج. فی الجمله رضایت داشته اند ، لذا فاقد اشکال بوده است. ثانیا: با توجه به اظهارات گواهان خصوصا اطلاعات ابرازی از سوی اقای م. ن. به عنوان متصدی بنگاهی که در انجا مبایعه ناممه به طور ناقص تنظیم شده بود ، اساسا عقد به طور کامل تحقق نیافته بود. زیرا در خصوص مالکیت فروشنده ( اقای ج. خ. ت. ) تردید وجود داشته است. و به همین دلیل مقرر شد که از سوی نامبرده وکالتنامه از طرف دیگر ورثه ( م. و م. ) ارائه شود. و مبایعه نامه هم تحویل طرفین نشده بود. در واقع مذاکرات طرفین معامله به نقطه پایانی نرسیده بود. تا بتوان عقد را منعقد شده تلقی کرد و اگر در اصل تحقق ان تردید وجود داشته باشد. اصل عدم بر ان جاری است. ضمن اینکه اظهارات دیگر گواه حاضر در جلسه بعد از ظهر که مباینتی با اظهارات متصدی بنگاه نداشته است. دلالت داشته است. که حتی توافق نصفه و نیمه مبتنی بر مبایعه نامه ناقص و تحویل نشده توسط خریدار فسخ و سپس مورد قبول فروشنده قرار گرفته است. و بنابراین محکومیت دادخواهان به تنظیم سند انتقال و رد ادعای اقاله وجاهت نداشته است. با پذیرش دعوای خواهان اصلی توسط محاکم ، نامبرده با پرداخت صرفا مبلغ ۲۰ میلیون تومان از ۳۰۰ میلیون تومان ان هم با واریز ان به حساب بنگاهی که خود قرینه ای دیگر بر خاتمه نیافتن مذاکره بوده است. با طرح دعوا در حدود ۹ ماه بعد درصدد تصاحب ناحق ملک دادخواهان با همان ثمن معامله ای که در صورت تحقق معامله می بایست مورخ ۹۸/۳/۴ پرداخت می شد ، برامده است. و محاکم هم به ناحق حکم وفق خواسته وی صادر کرده اند. با پیشنهاد تجویز اعاده دادرسی و موافقت ریاست محترم قوه قضاییه پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و حسب دستور جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش اقای ع. ح. عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

همانگونه که در گزارش رییس کل دادگستری استان و نیز مشاوران حوزه معاونت قضایی اظهار و اعلام گردیده است. و محتویات پرونده نیز دلالت دارد. از مجموع اظهارات گواهان تعرفه شده و خصوصا شخص بنگاهدار که تنظیم کننده بیع نامه استنادی بوده به لحاظ اینکه فروشنده ملک اقای ج. خ. ت. که بیع نامه را امضا کرده مالکیت انحصاری نداشته است. در انعقاد عقد به نحو تام ، اختلاف حاصل شده و قرارداد بیع منجر به عقد کامل نشده است. کما اینکه قسمتی از بیع نامه به صورت سفید بوده تا متعاقبا تکمیل گردد. و لکن خواهان در غیاب شخص متصدی بنگاه ان را از شریک وی اخذ کرده است. و تکمیل سایر مندرجات مبتنی بر توافق نبوده و ایضا ثمن به فروشنده هم پرداخت نشده است. لذا تحقق اصل عقد محل تردید است. و در این صورت اصل عدم جاری است. و بر چنین اقدام اولیه که با مخالفت طرفین امضا کننده بیع نامه نیز مواجه شده است. نمی توان اثار عقد صحیح مترتب ساخت. مدافعات خواندگان در این راستا بوده هر چند تحت عنوان فسخ بیع نامه طرح دعوی کرده اند لذا محقق شدن عقد به نحوی که اثار شرعی و قانونی مترتب سازد ثابت نیست و ارا صادره که بدون توجه به مراتب انشا گردیده اند با اشکال مواجه است. مستند به ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری با نقض دادنامه شماره ۰۳۹۲ ۹۹/۴/۱۷ صادره از شعبه *و دادنامه شماره *۱۴۰۰/۳/۲۲ صادره از شعبه *حکم به بی حقی خواهان اصلی اقای ا. ق. صادر و اعلام می دارد. و راجع به دعوی تقابل با لحاظ انچه مذکور افتاد و عدم احراز عقد بیع قرار رد دعوی صادرو اعلام می دارد. این رای قطعی است.
شعبه *
مستشار: ع. ح. عضو معاون: ا. م. م.