ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی

تصرف عدوانی امین

سرایدار، خادم، کارگر و به طور کلی هر امین دیگری، چنانچه پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک یا ماذون از طرف مالک یا کسی که حق مطالبه دارد مبنی بر مطالبه مال امانی، از آن رفع تصرف ننماید، متصرف عدوانی محسوب می‌شود.

تبصره- دعوای تخلیه مربوط به معاملات با حق استرداد و رهنی و شرطی و نیز در مواردی که بین صاحب مال و امین یا متصرف قرارداد و شرایط خاصی برای تخلیه یا استرداد وجود داشته باشد، مشمول مقررات این ماده نخواهند بود.

تفسیر ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی

نکته ۱- اگر مالک، باغ خود را برای مدت معینی به اجاره واگذار نمود و مستاجر تعهد نمود که با انقضای مدت اجاره مورد اجاره را تحویل دهد و از انجام این تکلیف، استنکاف نمود، مالک نمی تواند با ابلاغ اظهارنامه مطالبه مال، مستاجر را «تبدیل» به «متصرف عدوانی» نماید؛ در حالی که در مورد وکیل، مباشر، سرایدار، خادم، کارگر و هر امین دیگری، علی‌الاصول مالک یا کسی که حق مطالبه دارد، می تواند از طریق ماده ۱۷۱ اقدام کند.

زیرا ماده ۱۷۱ نسبت به یکی از شایع‌ترین مواردی که متصرف مال، امین محسوب می‌شود، یعنی مستاجر، سکوت اختیار کرده و رابطه استیجاری را مطلقا از شمول مقررات دعاوی تصرف عدوانی خارج نموده و عدوانی قلمداد نمودن تصرفات مستاجر، با ابلاغ اظهارنامه مطالبه عین مستاجره را منتفی دانسته است.[۱]

نکته ۲- چنانچه شخصی، ولو مالک، ملک را عدوانا از تصرف مستاجر، سرایدار، خادم و یا هر امین دیگری خارج نموده و یا مزاحم تصرفات آن‌ها گردد، این اشخاص می‌توانند براساس مقررات مربوط به دعاوی تصرف، علیه وی اقدام نمایند.[۲]

نکته ۳- بطور مثال، علیه خادم در صورتی که برای او اظهارنامه ارسال شده باشد و ظرف ۱۰ روز از تاریخ اظهارنامه، رفع تصرف ننماید، می‌توان دعوای تصرف عدوانی مطرح کرد.

نکته ۴- بطور مثال، چنانچه مستاجر پس از پایان مدت اجاره از تخلیه ملک خودداری کند، مالک با ابلاغ اظهارنامه به مستاجر، نمی‌تواند از مقررات دعوای تصرف عدوانی علیه او استفاده کند.

سوالات چهارگزینه‌ای