ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی

نکته ۱- به دعوای تصرف عدوانی، مزاحمت از حق و ممانعت از حق، دعاوی ثلاثه گفته می‌شود.

نکته ۲- تصرفی که مطابق ماده ۳۵ قانون مدنی، دلیل مالکیت انگاشته می‌شود، با تصرف مورد بحث در دعواهای مربوط به تصرف متفاوت است. همچنین، تصرفی که در گذشته منشا مرور زمان انگاشته می‌شود، با تصرف مورد حمایت در ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی، متفاوت است. تصرفی می‌تواند بر اساس ماده ۳۵ قانون مدنی، دلیل مالکیت باشد که، اولا؛ به منزله مالکیت باشد و ثانیا؛ مشروع باشد.

بنابراین، کسی که به قهر و غلبه بر مالی مسلط شود، حق استفاده از اماره تصرف را ندارد.[۱]

نکته ۳- برای اینکه عمل متصرف در مال غیرمنقول تصرف عدوانی تشخیص داده شود سه رکن اساسی لازم است و باید آنها را در نظر گرفت:

۱) سبق تصرف خواهان.

۲) لحوق تصرف خوانده.

۳) عدوانی بودن تصرف.[۲]

⇐ این سه مورد برای دعاوی ثلاثه صدق می‌کند. یعنی برای طرح هر کدام از دعاوی ثلاثه باید این سه مورد وجود داشته باشد و نیازی به اثبات مالکیت وجود ندارد.

نکته ۴- مالکیت در دعوی تصرف عدوانی: در تصرف عدوانی سابقه تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده برای پذیرش دعوا کافی بوده گرچه حتی خواهان مالکیتی در ملک موضوع دعوی نداشته باشد و یا حتی خوانده با فرض وجود حقی از قبیل حق مالکیت در ملک مبادرت به تصرف آن نموده باشد لذا ملاک و مفاد جهت اثبات ادعای خواهان در بحث تصرف عدوانی سابقه تصرف وی بوده است، لذا ورود دادگاه در مالکیت خواهان در چنین دعاوی خلاف مقررات این قانون خواهد بود؛ چراکه از جمله شرایط اثبات دعوی قید نگردیده است.[۲]

نکته ۵- دعوای تصرف عدوانی تنها در اموال غیرمنقول شنیده می‌شود.

نکته ۶- ملاک سبق تصرف در رویه این است که خواهان حداقل به مدت یک سال سابقه تصرف داشته باشد و البته ملاک اصلی سبق تصرف موکول به نظر قاضی است.