ماده ۱۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی

تبدیل مال توقیف شده

خوانده می‌تواند به عوض مالی که دادگاه می‌خواهد توقیف کند و یا توقیف کرده است، وجه نقد یا اوراق بهادار به میزان همان مال در صندوق دادگستری یا یکی از بانک‌ها ودیعه بگذارد. همچنین می‌تواند درخواست تبدیل مالی را که توقیف شده است به مال دیگر بنماید مشروط به اینکه مال پیشنهاد شده از نظر قیمت و سهولت فروش از مالی که قبلا توقیف شده است کمتر نباشد. در مواردی که عین خواسته توقیف شده باشد تبدیل مال منوط به رضایت خواهان است.

تفسیر ماده ۱۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی

نکته ۱- دادگاه نمی‌تواند به درخواست خوانده به تبدیل تامین اقدام نماید مگر خواهان رضایت دهد.

در این موارد باید پذیرفت که خواهان نیز می‌تواند با رضایت خوانده مال بازداشت شده را تبدیل به مال دیگر بنماید.

اگر عین خواسته بازداشت شده باشد و سپس با توافق طرفین، تامین تبدیل گردد و در دعوا حکم قطعی به نفع خواهان صادر شود، در اجرای حکم باید عین خواسته از محکوم‌علیه گرفته شده و و به محکوم‌له (خواهان) داده شود و دادگاه، علی رغم تبدیل تامین نمی‌تواند در حکمی که می‌دهد، خوانده را به چیزی غیر از خواسته محکوم نماید.

بنابراین در هر حال محکوم‌به (عین خواسته) باید از محکوم علیه گرفته شده و به محکوم‌له داده شود. اما هرگاه در زمان اجرای حکم، دسترسی به محکوم‌به امکان‌پذیر نشود در اجرای ماده ۱۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۴۶ قانون اجرای احکام مدنی که در بازداشت است به فروش رفته و از محل آن قیمت محکوم‌به وصول و به محکوم‌له داده می‌شود.[۱]

نکته ۲- خواهان برای یک بار اختیار طرح دادخواست تبدیل تامین را دارد و مهلت آن نیز تا قبل از فروش مال توقیف شده است.(ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی)[۲]

نکته ۳- در صورتی که عین معین به عنوان خواسته توقیف شده باشد، به دلالت ذیل ماده ۱۲۴ که تاکیدی بر ماده ۱۲۲ است، تبدیل توقیف جز با رضایت خواهان میسر نخواهد بود.[۲]

نکته ۴- اگر خواسته عین معین بوده و توقیف آن ممکن باشد، دادگاه نمی‌تواند مال دیگری را به عوض آن مال توقیف نماید، مگر اینکه طرفین دعوا تراضی نمایند.

نکته ۵- اگر عین خواسته موضوع دعوا به موجب قرار تامین خواسته توقیف شده باشد، تبدیل مال توقیف شده منوط به موافقت خواهان است.

نکته ۶- پس از صدور قرار تامین خواسته و اجرای آن، خواهان درخواست تبدیل تامین می کند. این درخواست در صورتی پذیرفته می شود که، خواسته عین معین نباشد و تنها یک بار مجاز است. زیرا در صورتی که خواسته عین معین باشد، تبدیل توقیف جز با رضایت خواهان میسر نخواهد بود.