قلمرو رسیدگی در مرحله تجدیدنظر

رأی خلاصه جریان پرونده

در مورخه ۹۹/۱۰/۳۰ ساعت ۱۶/۴۵ دقیقه مامورین انتظامی کلانتری ۱۲ *مشاهده می کنند یک دستگاه خودروی سفید پراید به شماره انتظامی *با سرعت زیاد به سمت مرغ فروشی امده و بدون اعتنای به مامورین انتظامی دو نفر سرنشین به هویت های ع. ف. فرزند ب. و ا. ف. ( ق. ) فرزند ع. از خودرو پیاده شده و با اجر به سمت طرف دیگر به هویت ر. د. فرزند م. حمله ور شدند و ر. د. نیز با سلاح سرد چاقو به سمت ایشان حمله ور شده است.که با دستگیری ایشان و انتقال به *بوده که در ان درگیری ا. ف. شخص دیگری را به هویت م. ( ا. ) ش. ع. ا. با ضربات چاقو به ناحیه کمر مجروح کرده است.که پس از اصابت چاقو به وی از محل متواری شده و به درب مغازه پدرش مراجعه که در اثر شدت جراحات جلوی درب مغازه پدرش به زمین افتاده و پدرش به هویت ر. ش. ع. ا. نیز در اثر مشاهده فرزند ش در حالیکه غرق در خون بوده دچار حمله قلبی شده و وی نیز همراه فرزند ش توسط اورژانس به *منتقل که هر دو در بیمارستان فوت می شوند. با بررسی تصاویر دوربین های مستقر در محل درگیری اصلی و در محل مغازه پدر متوفی ا. ش. ( م. ) ملاحظه می گردد. ابتدا ر. د. به صورت پیاده در حال عبور از جلوی *اقایان ف. می باشد. که پس از عبور متوجه می شود. کسی او را صدا کرد که ان شخص ا. ف. می باشد. سپس ا. به سمت ر. می رود و ر. هم به سمت ا. می رود با هم در حال صحبت کردن هستند که ناگهان ع. ف. ( پدر قاتل ) از درب *فلاسک چای بیرون امده متوجه حضور ر. می شود. و فلاسک را به شخصی که ظاهرا همسایه ایشان است.می دهد و به سمت ر. د. و ا. ف. می رود ، ع. ف. و ر. د. نیز در حال بحث و جدل هستند که ناگهان مقتول م. ( ا. ) ش. ع. ا. که با فاصله ۵۰ متری از ایشان در حال عبور از خیابان است.متوجه درگیری لفظی دوستش ر. د. می شود. و به هواخواهی از دوستش بدون مقدمه وارد درگیری می شود. و ناگهان ا. ف. با بیرون کشیدن یک چاقو از جیب خود اقدام به وارد نمودن ضرباتی به کمر مقتول م. ( ا. ) ش. می کند که پس از اصابت چاقو مقتول م. ( ا. ) ش. و ر. د. با سرعت زیاد از محل متواری و شخصی به هویت م. ح. که از دوستان ا. ف. است.که با فرار مقتول از محل درگیری مواجه می شود. با اجر به سمت مقتول پرتاب می کند. ا. و ع. ف. در نزد شعبه *به ارتکاب اعمال فوق اقرار می نمایند. از طرفی با توجه به استعلام معموله از پزشکی قانونی مطابقت چاقوی مکشوفه از متهم ا. ( قاتل ) با جراحت وارده به مقتول مورد تایید قرار گرفته است. پزشکی قانونی علت تامه مرگ متوفی ر. ش. را در ارتیمی قلبی به دنبال ایسکیمی مزمن قلب اعلام و علت تامه مرگ مقتول م. ش. ع. ا. فرزند ر. معروف به ا. را شوک ناشی از خونریزی به دنبال بریدگی ریه سمت راست متعاقب اصابت جسم برنده و نوک تیز اعلام کرده است. کمیسیون هفت نفره در مورد فوت ر. ش. ع. ا. و ارتباط ان با عمل مجرمانه ا. ف. که منجر به قتل عمدی فرزند ش م. ش. شده اعلام کرده که تاثیر استرس و هیجان به دنبال حادثه مطروحه به میزان ده درصد در تسریع وقوع مرگ مرحوم ر. ش. ع. ا. بوده است.و متهمان نسبت به بازسازی صحنه قتل در محضر بازپرسی اقدام و مراتب صورت جلسه گردیده است. بر اساس گواهی حصر وراثت ( ص ۳۰۲ ) مقتول م. ش. ف. ه. و فرزند ا. .و تنها ورثه اش ص. س. ا. مادر مقتول می باشد. و چون پدر مقتول در اثر دیدن حادثه صدمه عمدی با چاقوی فرزند ش که در شرف فوت بوده دچار عارضه ایست قلبی گردیده و او هم در بیمارستان معا فوت می نمایند که البته معلوم نیست کدام یک زودتر از دیگر فوت کرده است. بر طبق گواهی حصر وراثت ورثه متوفی عبارتند از: س. ش. ، ح. ش. ( فرزند ا. متوفی ) ، ص. س. ا. ( همسر متوفی ) ، ش. ص. فرزند س. مادر متوفی می باشند که سهم الارث هر یک از ورثه از میزان یک درصد دیه و احتمالا از سهم الارث دیه مقتول مشخص شده است. از متهم ر. د. به اتهام شرکت در نزاع دسته جمعی منجر به قتل عمدی مرحوم م. ش. تحقیق شده است.که وی هم پذیرفته است.و از ع. ف. نیز به اتهام شرکت در نزاع دسته جمعی تحقیق شده که او هم پذیرفته است. ا. ف. هم در بازجویی از وی در مورد مباشرت در قتل عمدی مرحوم م. ش. و تهدید ، قدرت نمایی با چاقو ، اخلال در نظم و امنیت عمومی و شرکت در نزاع دسته جمعی منجر به قتل عمدی اقرار داشته اظهار نموده: قبول دارم. اشتباه کردم …. ( ص۱۷ ) از اولیایدم مقتول م. ش. به نام ص. س. ( مادر ) تحقیق شده وی اظهار داشته: تقاضای رسیدگی و قصاص دارم. و از اولیایدم مرحوم ر. ش. ( پدر مقتول ) به نام های ش. ص. ( مادر ) ، ح. ش. فرزند ی. ( پدر مقتول ر. ش. و پدر بزرگ مقتول م. ش. ) نیز تحقیقات شده ایشان نیز تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت متهمان را نموده ا.. از س. ش. دختر ر. ش. از جهت تسبیب در قتل پدرش توسط ا. ف. به میزان ۱۰٪ شاکی بوده و تقاضای مجازات قاتل را دارد. بر اساس گزارش معاینه جسد ر. ش. ع. ا. وی در مورخه ۹۹/۱۰/۳۰ فوت کرده و بر اساس گزارش معاینه جسد م. ش. ع. ا. فرزند ر. وی نیز در مورخه ۹۹/۱۰/۳۰ فوت کرده است.ولی در گواهی معاینه اجساد قید نشده که کدامیک زودتر فوت کرده پسر ( م. ش. ) یا پدر ( ر. ش. ) الت جارحه عبارت از یک قبضه چاقو و همراه با کاور چرمی با دسته به رنگ قهوه ای به طول ۲۱ سانتی متر که ۱۱ سانتی متر ان طول دسته و ۱۰ سانتی متر ان طول تیغه می باشد. و طول پهن ترین تیغه ان ۵ سانتی متر و ضخامت لبه کند ان نیم سانتی متر که در بررسی انجام شده با توجه به اثار و ابعاد جراحت الت جارحه ارسالی می تواند با جراحت تطابق داشته باشد. ( ص۱۴۶ ) و علت تامه مرگ م. ش. در پزشکی قانونی عبارت از شوک ناشی از خونریزی به دنبال بریدگی ریه سمت راست متعاقب اصابت جسم برنده و نوک تیز اعلام شده است. در تاریخ ۱۴۰۰/۳/۱۸ کمیسیون روان پزشکی از ا. ف. ( قاتل ) معاینه به عمل اورده و نتیجه کمیسیون در مورد احراز و یا عدم احراز رشد عقلی وی بدین شرح اعلام شده: با انجام معاینه پزشکی و بررسی مدارک بالینی شامل نتایج تست های هوش و روان شناختی و مطالعه پرونده های مطروحه قضایی در معاینه فعلی رشد و کمال عقل وی احراز نشده لذا در رشد و کمال عقل نام برده در زمان ارتکاب جرم نیز تردید وجود دارد. ( ص ۲۱۳٫۲۱۶٫۲۱۷ ) در نظریه پزشکی قانونی و کمیسیون اعلامی برای بررسی علل و عوامل فوت مرحوم ر. ش. بیان شده: با توجه به اینکه قلب ایشان بزرگ تر از حد طبیعی بوده و مدخل ایورت گشاد و حاوی پلاک اتروفی بوده است ، گرفتگی و انسداد در عروق کرونر مشهود می باشد. و در دیواره ازاد بطن چپ و پرخونی در دیواره بین بطنی فیبروز مشاهده می شود. لذا علت فوت سکته حاد قلبی در زمینه بیماری پیشرفته قلبی و عروقی ( بیماری اترواسکلروزیس ) اعلام می شود. ، مشاهده وضعیت خون الود بدن فرزند مرحوم به عنوان عاملی استرس زا در بروز حمله قلبی محسوب می گردد. که میزان ۵٪ براورد می گردد. و ۹۵٪ مربوط به بیماری زمینه ای شدید قلبی و عروقی نامبرده می باشد. ( ص ۲۲۵ ) مجددا موضوع بررسی علت تامه مرگ ر. ش. در کمیسیون ۵ نفره مطرح که در جلسه مورخه ۱۴۰۰/۱۰/۱۳ علاوه بر اینکه علت فوت را ارتیمی قلبی به دنبال اسکیمی مزمن قلب تاکید موکد اعلام می دارد. میزان تاثیر استرس متهم ا. ف. بر فوت پدر مقتول به میزان ۱۰٪ اعلام کرده است. ( ص ۲۶۶ ) مجددا در اثر اعتراض پرونده به کمیسیون ۷ نفره وارد می شود. که نتیجه کمیسیون این است: فارغ از اینکه عامل بروز نزاع و حادثه چه کسی می باشد. ، تاثیر استرس و هیجان حادثه ( شوک حاصل از فوت فرزند ) به میزان۱۰ درصد در تسریع وقوع فوت نقش داشته است. ( ص ۲۸۸ ) بازپرس با اعلام ختم تحقیقات مبادرت به صدور قرار جلب به دادرسی صادر می کند و در مورد ا. ف. دائر به قتل عمدی م. ش. و مشارکت در تسبیب در قتل پدر مقتول به میزان ۱۰ درصد و تهدید ، قدرت نمایی و اخلال در نظم و قدرت نمایی با چاقو و اقای ع. ف. دائر به شکایت در نزاع های دسته جمعی منجر به قتل عمدی و توهین به ر. د. و ر. د. دائر به تهدید ، قدرت نمایی با چاقو نسبت به ا. ف. و ع. ف. و اخلال در نظم عمومی و شرکت در نزاع دسته جمعی قرار جلب به دادرسی صادر شده است.که قرار صادره به تایید معاون دادسرا رسیده و متعاقبا صرفا در مورد ا. کیفرخواست به عنوان دادگاه کیفری یک *صادر می گردد. و در مورد اتهامات سایرین با توجه به حدود نصاب صلاحیت کیفرخواست عنوان دادگاه کیفری ۲ صادر می گردد. ( ص۳۱۰ ) پرونده از دادگاه کیفری یک به شعبه ویژه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان ارسال می شود. دادگاه در مورخه ۱۴۰۱/۷/۱۷ با حضور ولی دم مقتول م. ش. و متهم ا. ف. و وکیل طرفین تشکیل جلسه داده و بعضی از اولیایدم مرحوم ر. ش. از جمله س. ( دخترش ) و ص. ( همسرش ) و خانم ن. ک. وکیل اولیایدم نیز حضور دارند. دادگاه بدوا اظهارات خانم ص. ا. مادر مقتول و همسر متوفی ر. ش. و س. ش. را استماع وی خواستار اشد مجازات برای ا. ف. و مطالبه ۱۰٪ از دیه فوت همسرش ر. ش. می گردد. ، سپس از ا. ف. تحقیق می شود. به وی تفهیم شده: اتهام شما دائر به شرکت در نزاع دسته جمعی منتهی به قتل عمدی مرحوم م. ش. ، مباشرت در قتل عمدی وی و تهدید و قدرت نمایی با چاقو ، توهین به ر. د. و شرکت در تسبیب در قتل غیرعمدی مرحوم ر. ش. به میزان ۱۰ ٪ تفهیم می شود. از خود دفاع نمایید؟ وی اظهار داشته: ….و دیدم م. ش. دست به کمرش برد که چاقو دربیاره که توی همین ثانیه من چاقو داشتم چاقو را دراوردم و یک دانه چاقو زدم و چاقو را کشیدم بیرون و دیدم که چاقوی خونی نبود که بعد حتی یک چاقو به سمت ر. پرتاب کردم که رفتند و بعد در کلانتری گفتم که من زدم من رشد عقلی نداشتم و ماهیت جرم را نمی دانستم ، بچه سن بودم و به سنی نبودم که جرم را درک کنم و الان پشیمان هستم ضرب و جرح منتهی به قتل را قبول دارم. و نزاع را قبول دارم. سه نفر بودیم ، قدرت نمایی با چاقو را نیز قبول دارم. ، توهین را قبول ندارم. و تسبیب در قتل غیرعمدی را به میزان ۱۰ ٪ نیز قبول دارم. وکیل وی نیز اشعار داشته که: موکل در زمان ارتکاب جرم فاقد عقل و رشد کافی می باشد. و در ص ۲۰۶ پرونده کمیسیون پزشکی قانونی نظر داد و در زمان قتل ۱۶ سال ۱۰ ماه بوده که تقاضا دارم. که به قصاص حکم نشود. و بر طبق ماده ۹۱ ق.م.ا تصمیم دیگری اخذ شود.و همین مطالب را متهم در اخرین دفاع بیان کرده است.و خلاصتا اشعار داشته: اتهامات را قبول دارم. تقاضای بخشش دارم. ، قصد قتل نداشته و پشیمان هستم. دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و به شرح دادنامه فرجام خواسته رای به محکومیت ا. ف. با توجه به اقاریر وی و اینکه در زمان قتل کمتر از ۱۸ سال بوده و فاقد رشد کمال عقل بوده به تحمل ۳ سال نگهداری در کانون ، تادیه یک فقره دیه کامله در حق اولیای دم و دو فقره ده میلیون ریال جزای نقدی بابت سایر اتهامات موضوع شکایت ر. د. و یکسال نگهداری در کانون اصلاح و تربیت بابت شرکت در نزاع دسته جمعی صادر و ولی دم از رای صادره فرجام خواهی کرده و خواهان قصاص متهم به جهت اینکه وی از رشد و کمال برخوردار بوده و اقرار به قتل عمدی نموده با ثبت درخواست پرونده به دیوان عالی کشور ارسال که در مورخه ۱۴۰۱/۱۰/۲۱ جهت رسیدگی به شعبه ۴۸ ارجاع گردیده است.
هییت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید.پس از قرائت گزارش اقای ح. س. س. عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی اقای م. ح. م. دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر ابرام دادنامه فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رای می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

رای شعبه
فرجام خواهی خانم ص. ا. ا. م. فرزند س. با وکالت خانم ن. ک. از دادنامه شماره *۰۱/۷/۱۸ صادره از شعبه *که به موجب ان حکم بر محکومیت اقای ا. ف. ف. به تحمل سه سال نگهداری در کانون اصلاح و تربیت و پرداخت یک فقره دیه کامل در حق اولیای دم از بابت ارتکاب قتل عمدی مرحوم م. ( ا. ) ش. ع. ا. و منتفی گردیدن قصاص نفس به لحاظ عدم احراز رشد و کمال عقل فرجام خواه در زمان وقوع قتل و تحمل یکسال نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از جهت شرکت در نزاع دسته جمعی منجر به قتل عمدی و پرداخت دو فقره جزای نقدی ده میلیون ریال از بابت قدرت نمایی با چاقو و توهین نسبت به ر. د. صادر شده است.مالا وارد به نظر نمی رسد زیرا اولا هر چند متهم در جمیع جلسات بازپرسی و دادگاه اقرار و اعتراف به ارتکاب قتل عمدی و کلیه جرایم انتسابی داشته معهذا مستندا به نظریه کمیسیون پزشکی قانونی چون در زمان وقوع قتل ۱۶ سال و ده ماه بوده و از حیث رشد و کمال عقل تردید وجود داشته و با وصف مذکور و حدوث شبهه و حاکمیت قاعده درا قصاص ساقط گردیده است.و نظریه پزشکی قانونی نیز موید وقوع قتل و علت تامه بودن ان فعل مجرمانه مثبت مادی خارجی فرجام خواه عنوان که به علت شوک ناشی از خونریزی به دنبال بریدگی ریه سمت راست متعاقب اصابت جسم برنده و نوک تیز مرگ واقع گردیده است.از طرفی رابطه سببیت بین فعل فاعل مادی جرم و نتیجه حاصله وجود داشته و متهم نسبت به نتیجه فعل با توجه به حساسیت موضع اصابت و قتاله بودن الت به کار رفته التفات داشته و چون فرجام خواه در این مرحله از دادرسی دفاع و دلیل جدید ابراز و اقامه ننموده و رای صادره در این خصوص فاقد ایراد و اشکال قانونی قابل نقض فرجامی می باشد. النهایه دادگاه نخستین علیرغم صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست از سوی دادسرا در مورد اتهامات دیگر فرجام خواه عنوان دادگاه کیفری به شرح ص ۳۰۹ دائر به ۱- تسبیب در قتل غیرعمدی ر. ش. ع. ا. به واسطه شوک وارده در اثر قتل فرزند ش به میزان ۱۰ ٪ ۲- تهدید نسبت به ر. د. ۳- اخلال در نظم عمومی نفیا و اثباتا اتخاذ تصمیم نشده و تقدم و تاخر قتل م. ش. و تسبیب در قتل غیرعمدی از سوی فرجام خواه به میزان ۱۰ ٪ اظهارنظر نگردیده که چون دیوان حسب ماده ۴۳۵ ق.ا.د.ک دیوان عالی کشور فقط نسبت به انچه مورد فرجام خواهی واقع و نسبت به ان اصدار رای شده است.رسیدگی می نماید. و در این خصوص فارغ از رسیدگی بوده و شایسته است.دادگاه رسیدگی کننده اتخاذ تصمیم بنمایند لهذا در خصوص انچه که مورد حکم محکومیت به شرح فوق واقع شده فرجام خواهی غیروارد و مستندا به قسمت الف ماده ۴۶۹ ق.ا.د.ک رای فرجام خواسته ابرام می گردد./ح
شعبه *
رییس: ذ. ا. ع. معاون: ح. س. س.