رای وحدت رویه شماره 777 مورخ 28؍5؍1399: مشاغل سخت و زیان‌آور

رای وحدت رویه شماره 777 مورخ 28؍5؍1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص اعمال و برقراری مزایای اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور

کلاسه پرونده: 9802799

شماره پرونده: 9802799، 9802730، 9802656، 9802654، 9802476، 9802475، 9802295، 9800994، 9900844، 9802913

شماره دادنامه: 9909970905810777

تاریخ دادنامه: 28؍5؍1399

طرف شکایت: اداره کل تامین اجتماعی استان اردبیل (بیمه‌‌‌‌‌ای) و اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل و شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس (سهامی عام) و سازمان تامین اجتماعی- اداره کل خوزستان

اعلام‌‌‌‌‌‌‌کننده تعارض: معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری، معاون قضایی امور کار و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری، آقایان:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هادی کرمانی (قاضی دیوان عدالت اداری)، فریدون خبازی، احمد مخاوات، پرویز سایه‌بند، حسین رازهش، مهرداد محمدی، رمضان معقولی و خانم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها: بنین حق پناه سورکی، گل خانم افضلی

گردش کار:

در خصوص دادخواست اشخاص به طرفیت سازمان تامین اجتماعی و به خواسته اعمال و برقراری مزایای اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور در اثر عطف به ماسبق نمودن قانون تفسیر جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی اصلاحی 1379 مصوب 1390، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده‌‌‌‌‌‌اند و به همین جهت رفع تعارض و صدور رای وحدت رویه در اجرای ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 درخواست شده است.

گردش کار پرونده‌‌‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه 11 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9109980900096349 با موضوع دادخواست آقای فیروز تیموریان پیراقوم به طرفیت 1- اداره کل تامین اجتماعی استان اردبیل 2- اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل و به خواسته اعمال به برقراری مزایای اشتغال در کار سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور به موجب دادنامه شماره 9309970901100383- 10؍3؍1393 به شرح زیر رای صادر کرده است:

نظر به اینکه مطابق اظهارات طرفین، شغل شاکی در زمان اشتغال از جمله مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور بوده و برابر مفاد استفساریه جزء بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 26؍6؍1390 مجلس شورای اسلامی هر یک سال اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور به عنوان 5؍1 سال سابقه پرداخت حق بیمه محسوب‌ می‌گردد. لذا دیوان شکایت مطروحه را به طرفیت مشتکی عنه ردیف اول وارد و موجه دانسته به استناد ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به الزام اداره کل تامین اجتماعی استان اردبیل به اصطلاح حکم بازنشستگی شاکی و برقراری مستمری بر مبنای مفاد استفساریه مزبور صادر و اعلام‌ می‌نماید و در خصوص شکایت شاکی به طرفیت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل به لحاظ عدم مراجعه شکایت [شاکی] به آن اداره، به استناد بند (ب) ماده 53 قانون اخیرالذکر قرار رد شکایت صادر و اعلام‌ می‌گردد. رای صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ در شعب ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری قابل ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظرخواهی است.

رای مذکور به موجب رای شماره 9509970956601697- 16؍11؍1395 شعبه 16 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.

ب: شعبه 15 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9109980900068569 با موضوع دادخواست آقای علی علیزاده قلی درق به طرفیت 1- شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان (پارس آباد) 2- سازمان تامین اجتماعی شهرستان پارس آباد و به خواسته پرداخت حقوق و مزایا برابر مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور به موجب دادنامه شماره 9309970901500582- 14؍4؍1393 به شرح زیر رای صادر کرده است:

نظر به محتویات پرونده و اسناد و مدارک ابرازی و اینکه طبق ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 79 قانون تامین اجتماعی مصوب سال 1354 و 2 تبصره به ماده 76 مصوب سال 1371 و نیز آیین‌نامه اجرایی آن مصوب سال 1385 هیات وزیران شغل بیمه شده در کمیته استانی موضوع 80 آیین‌نامه اجرایی به عنوان سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور تایید گردید و دارای سابقه بیمه پردازی در این مشاغل را بوده لذا بنا به مراتب برخورداری از مزایای ماده 76 قانون تامین اجتماعی را برخوردار بوده حکم به ورود شکایت و الزام اداره طرف شکایت به صدور حکم بازنشستگی پیش از موعد به اعتبار اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور صادر و اعلام‌ می‌دارد. رای ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در شعب ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری‌ می‌باشد.

در اثر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظرخواهی از رای مذکور، شعبه 6 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9409970955602709- 19؍11؍1394 با استدلال زیر رای مذکور را نقض‌ می‌کند:

 نظر به اینکه ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر خوانده در تاریخ 26؍3؍1387 بازنشسته شده است و قانون تفسیر جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 29؍6؍1390 موضوع استفساریه و محاسبه اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور هر سال یک و نیم سال بعد از بازنشستگی وی تصویب گردیده است و مطابق نظریه شماره 76؍21؍583- 10؍3؍1376 و 79؍21؍1540- 20؍10؍1379 شورای نگهبان، تفسیر از زمان بیان مراد مقنن لازم‌‌‌‌‌‌‌‌‌الاجرا‌ می‌باشد و تسری به موارد مختومه که مجریان برداشت دیگری از قانون داشته‌‌‌‌‌‌اند ندارد، بنابراین با موجه بودن اعتراض مستنداً به ماده 71 قانون تشکیلات ضمن نقض رای شعبه بدوی حکم به رد شکایت شاکی صادر‌ می‌گردد. این رای وفق ماده 3 قانون قطعی است.

ج: شعبه 47 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9209980905010295 با موضوع دادخواست آقای محمدحسین جولا به طرفیت سازمان تامین اجتماعی- اداره کل استان خوزستان و به خواسته الزام به اصلاح حکم بازنشستگی به لحاظ اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور به موجب دادنامه شماره 9309970902501130- 19؍9؍1393 به شرح زیر رای صادر کرده است:

نظر به اینکه به موجب نظریه کمیته تشخیص و بررسی مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور استان خوزستان مشاغل شاکی سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور بوده و بر اساس مفاد استفساریه جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 29؍6؍1390 هر یک سال اشتغال در کارهای سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور به عنوان یک و نیم سال سابقه پرداخت حق بیمه محسوب‌ می‌گردد، لذا به استناد مواد 10 و 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و توجهاً به مجموع سوابق بیمه پردازی شاکی، خواسته و شکایت مطروحه مستمری وی را وارد و موجه دانسته حکم به الزام مشتکی عنه به اجرا و اعمال استفساریه مزبور و اصلاح حکم بازنشستگی شاکی و تعیین میزان مستمری وی تاریخ استحقاق بر این مبنا صادر و اعلام‌ می‌نماید. رای صادره ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ در شعب ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری قابل ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظرخواهی است.

رای مذکور به موجب رای شماره 9509970955501018- 16؍3؍1395 شعبه 5 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.

ولیکن در اجرای اعمال ماده 79 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از جانب ریاست کل دیوان عدالت اداری، شعبه 19 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9709970956803378- 9؍11؍1397 با استدلال زیر رای شعبه 5 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر را نقض‌ می‌کند:

در خصوص تقاضای اعمال ماده 79 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نسبت به دادنامه شماره 1018- 16؍3؍1395 صادره از سوی شعبه پنجم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری با عنایت به محتویات پرونده از جمله مواد 4 قانون استخدام کشوری و ماده 124 قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره 3 ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان، معلولین و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور و تبصره 2 ماده 1 آیین‌نامه اجرای همان قانون و استفساریه تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 29؍6؍1390 و رای وحدت رویه شماره 515- 5؍8؍1387 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و رای شماره 927 الی 929- 12؍4؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری حکم به پذیرش اعمال ماده 79 قانون فوق الذکر سپس نقض رای شعبه پنجم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر و رد شکایت آقای محمدحسین جولا صادر و اعلام‌ می‌گردد. این رای به استناد ماده مرقوم قطعی است.

ضمناً در خصوص دادخواست‌های ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خانم‌‌‌ها بنین حق پناه سورکی، گل ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خانم افضلی و آقایان احمد مخاوات، پرویز سایه بند، فریدون خبازی، مهرداد محمدی، حسین رازهش، رمضان معقولی به ترتیب در شعب 15، 6، 19 و 16 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تجدید نظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه‌های شماره 9709970955600232- 19؍1؍1397، 9709970955600711- 10؍2؍1397، 9409970955602346- 5؍10؍1394، 9709970955600326- 26؍1؍1397، 9709970956801849- 13؍6؍1397، 9709970956803308- 1؍11؍1397، 9809970956200570- 23؍2؍1398، 9709970956202845- 20؍8؍1397 با این استدلال که حکم قانون تفسیر جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی اصلاحی 1379 مصوب سال 1390 به گذشته قابل تعمیم و تسری نیست رای به رد شکایت صادر شده است.

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 28؍5؍1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

الف: تعارض در آراء محرز است.

ب: مطابق اصل هفتاد و سوم قانون اساسی شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است و مقنن در قانون تفسیر جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1379 که در سال 1390 به تصویب رسیده است مقرر کرده سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌‌‌‌‌‌‌‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازاء هر سال سابقه یک و نیم سال محاسبه خواهد شد. بر مبنای نظریه تفسیری شماره 583؍21؍76- 10؍3؍1376 شورای نگهبان قانون اساسی مقصود از تفسیر بیان مراد مقنن است و تفسیر از زمان بیان مراد مقنن در کلیه موارد لازم‌‌‌‌‌‌‌‌‌الاجرا است، بنابراین در مواردی که مربوط به گذشته است و مجریان برداشت دیگری از قانون داشته‌‌‌‌‌‌اند و آن را به مرحله اجرا گذاشته اند، تفسیر قانون به موارد مختومه مذکور تسری‌‌‌‌ نمی‌یابد. با توجه به مراتب مفاد حکم قانون استفساریه قابل تسری به کسانی که به هر جهت و طریق پیش از قانون استفساریه بازنشسته شده‌‌‌‌‌‌اند قابل تسری نیست و آراء صادر شده به غیر وارد دانستن شکایت به شرح مندرج در گردش کار که حکم به عدم عطف به ماسبق شدن مفاد قانون استفساریه نسبت به بازنشستگان پیش از قانون استفساریه صادر کرده‌‌‌‌‌‌اند صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الاتباع است.

محمدکاظم بهرامی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری