رای شماره 2478 مورخ 3؍10؍1401 هیات عمومی دیوان عدالت اداری: فوق‌العاده کار با اشعه
رای شماره 2478 مورخ 3؍10؍1401 هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بند ۹ صورتجلسه مورخ 2؍2؍1396 هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مازندران با موضوع پیش‌بینی و تعیین فوق‌العاده کار با اشعه
تاریخ دادنامه: 3؍10؍1401
شماره دادنامه: ۲۴۷۸
شماره پرونده: ۰۰۰۴۲۰۵
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۹ صورتجلسه مورخ 2؍2؍1396 هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مازندران
گردش کار:
سرپرست معاونت حقوقی، نظارت همگانی و امور مجلس سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 361411؍302 – 14؍12؍1400 اعلام کرده است که:
۱- بر اساس ماده ۱۳ قانون حفاظت در برابر اشعه، سازمان انرژی اتمی ایران به عنوان واحد قانونی در جهت حسن اجرای مقررات این قانون، نظارت بر کلیه امور مربوط به حفاظت در برابر اشعه در سطح کشور و بازرسی در زمینه‌‌‌‌های مزبور را به عهده دارد. مطابق با ماده ۲۰ قانون موصوف به افرادی که به طور مستمر به کار با اشعه اشتغال داشته باشند، مزایایی بر مبنای مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار به تشخیص آن سازمان و طبق آیین‌نامه‌‌‌‌های مربوطه تعلق می‌گیرد و منطبق با ماده ۲۱ قانون یادشده کلیه وزارتخانه‌‌‌‌‌ها، نهادهای انقلاب اسلامی، موسسات، سازمان‌‌‌‌‌ها، شرکت‌‌‌‌های دولتی و یا وابسته به دولت و موسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است موظفند در اجرای این قانون با واحد قانونی همکاری نمایند. همچنین وفق ماده ۲۲ قانون مزبور، سازمان انرژی اتمی مسئولیت حسن اجرای این قانون را به عهده داشته و مکلف است از طریق تهیه و تدوین ضوابط، مقررات، استانداردها و دستورالعمل‌‌‌‌های لازم، تدابیر مقتضی را اتخاذ نماید و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این قانون موظفند وضعیت خود را با مقررات آن (طبق ماده ۲۳ این قانون) منطبق نمایند.
۲- «دستورالعمل تعیین گروه پرتوکاری و درصد فوق‌العاده کار با اشعه» از جمله ضوابط و مقرراتی است که سازمان انرژی اتمی (واحد قانونی) در اجرای مواد ۲۰ و ۲۲ قانون حفاظت در برابر اشعه به منظور ارائه معیارهای لازم و عوامل موثر جهت تعیین گروه پرتوکاری و درصد فوق‌العاده کار با اشعه بر مبنای نوع فعالیت، مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی در محیط کار برای افرادی که به طور مستمر و فیزیکی به کار با اشعه اشتغال داشته باشند، وضع نموده است که بر اساس استعلام به عمل آمده از رییس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور در خصوص نحوه اجرای دستورالعمل موصوف، تمامی مراکز کار با پرتو مربوطه در سطح کشور به استثنای مجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در حال اجرای «دستورالعمل تعیین گروه پرتوکاری و درصد فوق‌العاده کار با اشعه» مصوب واحد قانونی می باشند.
۳- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «دستورالعمل تعیین گروه پرتوکاری و میزان درصد و نحوه محاسبه فوق‌العاده کار با اشعه پرتوکاران (اعم از هیات علمی و غیر هیات علمی)» مصوب مجامع شوراها و هیات های امناء خود را در اجرای تبصره ماده ۵۵ آیین‌نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی که بیان می‌دارد: «به استناد ماده ۲۰ قانون حفاظت در برابر اشعه پرتوکاران اعضای هیات علمی برحسب شغل، میزان پرتوگیری و همچنین احتمال بالقوه پرتوگیری نامتعارف در محیط کار از فوق‌العاده کار با اشعه استفاده خواهند نمود. تبصره: تعیین میزان درصد و نحوه محاسبه فوق‌العاده کار با اشعه برابر دستورالعملی خواهد بود که توسط معاونت توسعه مدیریت و منابع و معاونت آموزشی وزارت متبوع تدوین و به تصویب هیات امناء خواهد رسید. تا تصویب دستورالعمل مذکور، ضوابط و مقررات قبلی کماکان به قوت خود باقی است» و ماده ۱۰۹ آیین‌نامه اداری و استخدامی کارکنان غیر هیات علمی که اشعار می‌دارد: «قانون حفاظت در برابر اشعه (مصوب 20؍1؍1368 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات بعدی آن) در مورد کارمندان موسسه لازم‌الاجرا بوده و تغییرات در مفاد آیین‌نامه اجرایی آن با تصویب هیات امناء قابل اجرا است» مورد پیشنهاد قرار داده و تصویب و اعمال و اجرای آن بر عهده هیات‌‌‌‌های امنای دانشگاهها محول شده است که این امر در دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۲۵۵۲– 199؍11؍1400 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد توجه قرار گرفته و عنوان گردیده است؛ دستورالعمل تعیین گروه پرتوکاری و میزان درصد و نحوه محاسبه فوق‌العاده کار با اشعه پرتو کاران (اعم از هیات علمی و غیر هیات علمی) در صورت عدم تصویب آن توسط هیات‌‌‌‌های امناء حیات حقوقی نخواهد یافت.
دستورالعمل اخیرالذکر به موجب بند ۹ صورتجلسه مورخ 2؍2؍1396 به تصویب هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی مازندران رسیده و به موجب نامه شماره ۱۳۰؍۳۳۵؍د – 17؍4؍1396 معاون برنامه ریزی، هماهنگی، حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تاریخ 11؍4؍1396 به تایید مقام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است. در حالی که بر اساس صراحت ماده ۲۰ قانون حفاظت در برابر اشعه، مسئولیت تشخیص مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار و به تبع آن مزایای منتج از آن به سازمان انرژی اتمی واگذار گردیده است و طبق ماده ۲۱ آن قانون، کلیه وزارتخانه‌‌‌‌‌ها، نهادهای انقلاب اسلامی، موسسات، سازمان‌‌‌‌‌ها، شرکت‌‌‌‌های دولتی و یا وابسته به دولت و موسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است موظفند در اجرای این قانون با آن سازمان همکاری نمایند.
بنا به مراتب بند ۹ صورتجلسه مورخ 2؍2؍1396 هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی مازندران در آن قسمت که دستورالعمل پرداخت اشعه که همان دستورالعمل تعیین گروه پرتوکاری و میزان درصد و نحوه محاسبه فوق‌العاده کار با اشعه پرتوکاران (اعم از هیات علمی و غیر هیات علمی) می‌باشد را مصوب و اجرایی نموده است، مغایر با قوانین یاد شده و خارج از حدود و اختیارات واضع تشخیص و ابطال آن در هیات عمومی دیوان عدالت اداری (به صورت فوق‌العاده و خارج از نوبت) با لحاظ ماده ۱۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مورد تقاضا می‌باشد.
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران
مصوبه جلسه مورخ 2؍2؍1396 هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران
هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران در جلسه مورخ 2؍2؍1396 بنا به پیشنهاد مشترک دبیرخانه مرکزی هیات‌‌‌‌های امناء و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران تصویب نمود:
– اعضای هیات امناء بر نقش هیات امناء در تصمیم سازی و تصمیم گیری در سطح دانشگاه بر اساس مقررات و دستورالعمل‌‌‌‌های مرتبط (نظام نامه) برای مشارکت بیشتر در دانشگاه و نظارت و پیگیری اجرای مصوبات هیات امناء تاکید نمودند.
– برنامه ریزی وزارت متبوع جهت ایجاد ساز و کار و نظارت بر اعمال و اجرای مصوبات دانشگاه، اخذ پیشنهادات از سطح دانشگاهها و پالایش و همسویی آن با سیاست‌‌‌‌های کلان وزارت متبوع جهت طرح موضوع در جلسات هیات امناء و مطابق نیازهای منطقه‌ای و همچنین فعالیت دانشگاه به ویژه کلان مناطق و اخذ مجوزهای لازم از هیات امناء برای مطالعات منطقه‌ای و رفع مشکلات سلامتی و بیماری‌های بومی و منطقه‌ای و فعالیت پژوهشی در این راستا جهت تصحیح فعالیت‌‌‌‌های مرتبط در کنترل مشکلات و افزایش سطح سلامت منطقه بسیار مفید و ضروری می‌باشد.
…..
۹- با اجرای دستورالعمل‌‌‌‌های پرداخت حق فنی، محرومیت از مطب، اشعه و سختی کار کارکنان موسسه و فوق‌العاده موضوع ماده ۱۳ آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت و پرسنل نیروهای مسلح (پیوست صورتجلسه) از محل منابع مربوط مندرج در بودجه تفصیلی مصوب سالیانه موسسه موافقت گردید.- معاون برنامه ریزی، هماهنگی، حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی”
علی رغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمائم آن برای طرف شکایت تا زمان رسیدگی به پرونده هیچ پاسخی واصل نشده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 3؍10؍1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً بر اساس بند (ب) ماده ۲۰ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۹ و ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌‌‌‌های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵، اختیارات هیات‌‌‌‌های امنای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در تصویب امور مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی بدون متابعت از قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه‌‌‌‌های دولتی مورد پذیرش و تایید قانونگذار قرار گرفته و هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز بر اساس رای وحدت رویه شماره ۱۰۲۴– ۱۰۲۳ مورخ 12؍9؍1399 اعلام کرده است که دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی بر مبنای حکم مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌‌‌‌های توسعه کشور صرفاً از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه‌‌‌‌های دولتی مستثنی شده و کماکان ملزم به رعایت قوانین خاص حاکم هستند. ثانیاً قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب 20؍1؍1368 قانون خاصی است که قانونگذار بر اساس ماده ۸۴ قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران اعتبار آن را در طول اجرای قانون برنامه ششم مورد تایید قرار داده و با توجه به عدم شمول عنوان قوانین و مقررات عمومی بر آن، از شمول حکم مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌‌‌‌های توسعه کشور مبنی بر جواز هیات‌‌‌‌های امنای دانشگاهها برای عدم رعایت مفاد قوانین و مقررات عمومی کشور در جریان تصویب امور مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی خارج است و هیات‌‌‌‌های امنا باید مفاد این قانون را در روند تصویب مصوبات خود رعایت نمایند. بنا به مراتب فوق و با توجه به اینکه بر اساس ماده ۲۲ قانون حفاظت در برابر اشعه مقرر شده است: «واحد قانونی {سازمان انرژی اتمی ایران} مسئولیت حسن اجرای مقررات این قانون را به عهده داشته و مکلّف است با بکار گماردن متخصصین واجد صلاحیت علمی و فنی و از طریق تهیه و تدوین ضوابط، مقررات، استانداردها و دستورالعمل‌‌‌‌های لازم و بکارگیری امکانات تخصصی، آموزش و پژوهش و ارائه خدمات در سطح علمی پیشرفته روز تدابیر مقتضی را اتخاذ نماید» و با عنایت به اینکه برخلاف حکم قانونی مذکور که دلالت بر لزوم اجرای ضوابط و دستورالعمل‌‌‌‌های مصوب سازمان انرژی اتمی دارد، در بند ۹ صورتجلسه مورخ 2؍2؍1396 هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مازندران که در دوره اجرای قانون برنامه ششم توسعه و در زمان اعتبار قانون حفاظت در برابر اشعه به تصویب رسیده، در خصوص پیش‌بینی و تعیین فوق‌العاده کار با اشعه موضوع به احکام مقرر در دستورالعمل‌‌‌‌های مصوب هیات امنا ارجاع شده است، لذا بند ۹ صورتجلسه مورخ 2؍2؍1396 هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مازندران خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری- معاون قضایی دیوان عدالت اداری- مهدی دربین