ماده ۱۳0 قانون آیین دادرسی مدنی
طرح دعوای شخص ثالث
هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلا حقی قائل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، می‌تواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا گردد، چه این رسیدگی در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر. در این صورت نامبرده باید دادخواست خود را به دادگاهی که دعوا در آنجا مطرح است تقدیم و در آن منظور خود را به طور صریح اعلان نماید.
نکته ۱- ورود ثالث هم در مرحله نخستین امکان پذیر است و هم در مرحله تجدیدنظر و حتی اگر به دنبال فرجام خواهی رأى فرجام خواسته نقض گردد و به دادگاه هم عرض ارجاع شود، شخص ثالث در این مرحله نیز می‌تواند وارد دعوا شود. ولی اگر رأی مذکور ابرام شود، امکان ورود ثالث وجود ندارد. همچنین در صورتی که به دنبال اعتراض ثالث قرار پذیرش آن صادر گردد، ورود ثالث امکان پذیر است. اما با توجه به تصریح ماده ۴۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی ورود شخص ثالث در مرحله اعاده دادرسی امکان پذیر نیست. همچنین شخص ثالث می‌تواند، بعد از واخواهی، وارد دعوا شود.[۱]
نکته ۲- توجیه ورود در مرحله تجدیدنظر: مطابق ماده ۷ قانون آیین دادرسی مدنی، به ماهیت هیچ دعوایی نمی‌توان در مرحله بالاتر رسیدگی نمود تا زمانی که در مرحله نخستین در آن دعوا حکمی صادر نشده باشد مگر به موجب قانون.
چنانچه به ماده ۱۳۰ دقت شود، در صورت خاتمه یافتن پرونده اصلی در مرحله بدوی و بدون این که دادخواست ورود ثالث به دادگاه بدوی تقدیم شده و در مورد آن حکمی صادر شده باشد؛ قانونگذار رسیدگی به آن را در دادگاه بالاتر تجویز کرده است.
این تجویز یکی از مصادیق ذیل ماده ۷ می‌باشد. یعنی به موجب قانون مقرر گردیده به دعوای ورود ثالث به عنوان یک دعوای بدوی در دادگاه تجدیدنظر رسیدگی شود.[۲]
نکته ۳- جواز ورود ثالث در مرحله تجدیدنظر مستلزم آگاهی نداشتن وی از جریان دادرسی مرحله نخستین نمی‌باشد و حتی چنانچه شخصی به نمایندگی یکی از اصحاب دعوا در دادرسی مرحله بدوی دخالت داشته می‌تواند، با توجه به عموم و اطلاق ماده ۱۳۰، در مرحله تجدیدنظر به عنوان ثالث اصالتا وارد شود.
بنابراین شخصی که به قیمومت از صغیر در مرحله نخستین دخالت داشته می‌تواند، به عنوان ثالث، در مرحله تجدیدنظر وارد شود.[۳]
نکته ۴- ورود ثالث در مقطع بدوی، تجدیدنظر و واخواهی امکان پذیر است ولی در مرحله فرجام خواهی ورود ثالث مجاز نمی‌باشد.
نکته ۵- ادعای ثالث دایر بر ذینفع بودن در موضوع دعوای رفع ممانعت از حق، تا قبل از ختم دادرسی، در دادگاه بدوی یا تجدیدنظر قابل رسیدگی است.
نکته ۶- دعوای ورود ثالث در مرحله تجدیدنظر در هر حال قابل طرح است.
نکته ۷- هرگاه شخصی به قیمومت از صغیر در مرحله نخستین دخالت داشته، در مرحله تجدیدنظر می‌تواند، اصالتا به عنوان ثالث وارد شود.
نکته ۸- شخصی که مدعی حقی در دعوای مطروحه در مرحله تجدیدنظر خواهی در دادگاه تجدیدنظر می‌باشد، تحت عنوان وارد ثالث به دادگاه تجدیدنظر دادخواست تقدیم می‌نماید.(
ماده ۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی:
هر دعوایی که در اثنای رسیدگی به دعوای دیگر از طرف خواهان یا خوانده یا شخص ثالث یا از طرف متداعیین اصلی بر ثالث اقامه شود دعوای طاری نامیده می‌شود. این دعوا اگر با دعوای اصلی مرتبط یا دارای یک منشاء باشد، در دادگاهی اقامه می‌شود که دعوای اصلی در آنجا اقامه شده است.
۱. حیاتی، علی عباس، آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق کنونی، ص۲۴0، انتشارات میزان.
۲. مهاجری، علی، مبسوط در آیین دادرسی مدنی، ج۲، ص۱0۴، انتشارات فکرسازان.
۳. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی (دوره‌ی پیشرفته)، ج۲، ش۷۴۲، انتشارات دراک.