رای وحدت رویه شماره 554 مورخ 7-5-1399: کارهای سخت و زیان آور
رای وحدت رویه شماره 554 مورخ 7-5-1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور در کارگاه‌های تعطیل شده
کلاسه پرونده: ۹۹۰۰۹۳۸
تاریخ رای: سه شنبه ۷ مرداد ۱۳۹۹
شماره دادنامه: ۵۵۴
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام‌کننده تعارض: آقای محمد شریفی
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار:
در خصوص بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور در کارگاه‌های تعطیل شده، یک شعبه دیوان تعطیل بودن کارگاه را مانع بررسی شغل شاکی از لحاظ سخت و زیان‌آور ندانسته و با این استدلال که می توان در کارگاه‌هایی که شغل مشابه شاکی وجود دارد نسبت به بررسی و ارزیابی شغل شاکی اقدام کرد حکم به ورود شکایت صادر کرد و یک شعبه دیوان به جهت اینکه محل کار شاکی تعطیل گردیده و امکان اعلام نظر در خصوص شغلی که وجود ندارد و اصولاً کارگاهی وجود ندارد که شغل بررسی گردد شکایت شاکی را غیر وارد و حکم به رد شکایت صادر کرده است. لذا با توجه به استنباط‌‌های مختلف شعب دیوان در این خصوص و صدور آراء متعارض از شعب دیوان، موضوع در اجرای ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای صدور رای وحدت رویه به هیات عمومی ارجاع شد.
گردش کار پرونده‌‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ۶۳ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۶۰۹۹۸۰۹۰۲۰۰۰۳۴۸ با موضوع دادخواست آقای محمد شریفی به طرفیت اداره کار و رفاه اجتماعی مرکزی، تامین اجتماعی مرکزی و به خواسته الزام اداره کار اراک به صدور رای و طرح مشاغل وی در کمیته تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور و الزام تامین اجتماعی به پذیرش شغل وی و احتساب در سوابق به عنوان سخت و زیان‌آور به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۲۰۰۰۹۳۸ -۲۲-۶-۱۳۹۶ به شرح زیر رای صادر کرده است:
در خصوص دادخواست محمد شریفی به طرفیت خواندگان به خواسته بررسی و صدور رای مبنی بر سخت و زیان‌آور بودن شغل و احتساب در سوابق بیمه‌ای با توجه به شرح شکایت شاکی و دفاع خوانده و اسناد و محتویات پرونده متشکله در اداره کار نظر به لایحه دفاعیه خوانده و تعطیلی محل‌‌های کار ادعایی شاکی و اینکه امکان اعلام نظر در خصوص شغلی که وجود ندارد و اصولاً کارگاهی وجود ندارد که شغلی بررسی گردد، لذا شکایت شاکی قابلیت استماع نداشته است حکم به رد شکایت شاکی مستنداً به ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و اعلام می دارد. رای صادره با توجه به اقامتگاه اعلامی ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به درخواست هر یک از طرفین یا وکیل یا قائم مقام و نماینده قانونی آنها خواهد بود. رای مذکور به موجب رای شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۴۰۰۲۵۳ -۱۹-۱-۱۳۹۷ شعبه ۱۳ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.
همچنین رای مذکور در اجرای ماده ۷۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در شعبه ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب رای شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۲۱۰۵ -۱۹-۶-۱۳۹۷ تایید شده است.
ب: شعبه ۳۷ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ۹۵۰۹۹۸۰۹۰۳۷۰۲۲۳۵ با موضوع دادخواست آقای سید باقر رفیعی به طرفیت اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان مرکزی و به خواسته اعتراض نسبت به رای کمیته استانی جهت استفاده از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور و به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۳۷۰۰۷۱۸ -۲-۳-۱۳۹۶ به شرح زیر رای صادر کرده است: با استناد به تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی و مواد ۲، ۸ و ۱۳ آیین‌نامه اجرایی با عنایت به اینکه تعطیل بودن کارگاه مانع بررسی شغل شاکی از لحاظ سخت و زیان‌آور نمی باشد می توان در کارگاه‌هایی که شغل مشابه شاکی وجود دارد نسبت به بررسی و ارزیابی شغل شاکی اقدام نمود. بنابراین به استناد ماده ۱۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری شکایت شاکی وارد تشخیص و ضمن نقض رای معترض عنه و ارجاع جهت رسیدگی مجدد حکم به ورود صادر و اعلام می گردد. رای صادره وفق ماده ۶۵ قانون مرقوم ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان می باشد. رای مذکور به موجب رای شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۸۰۰۰۳۰ -۲-۵-۱۳۹۶ شعبه ۱۸ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۷-۴-۱۳۹۹ با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف- تعارض در آراء محرز است.
ب- به موجب بند (الف) ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی بند ۵ جزء (ب) قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون اصلاح مواد ۷۲ و ۷۷ و تبصره ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده۷۶ مصوب سال ۱۳۷۱، بررسی، تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور با مواد این آیین‌نامه که توسط بیمه شده، کارفرما، وزارتخانه‌‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کار و امور اجتماعی، سازمان تامین اجتماعی و تشکلها به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور معرفی شده و اعلام نتیجه به متقاضی و سازمان‌‌های ذیربط از سوی رییس کمیته بدوی، به عنوان یکی از وظایف کمیته‌‌های بدوی استانی موضوع آیین‌نامه مذکور تعیین شده است و بر مبنای دادنامه شماره ۴۷۵ الی ۴۸۳ -۲۹-۹-۱۳۸۳ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، اطلاق حکم مقرر در بند (الف) تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ قانون اصلاح مواد ۷۲ و ۷۷ و تبصره ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده ۷۶ مصوب سال ۱۳۷۱ و اجرای آن در مورد مشاغل کارگری سخت و زیان‌آور، با رعایت عوامل مؤثر مقرر در حکم مقنن در کارگاه‌های منحله یا تعطیل شده منع قانونی ندارد و مراعات تبعات و آثار قانونی مترتب بر مشاغل کارگری سخت و زیان‌آور به حکم قانون الزامی است و تعطیل و انحلال کارگاه طبیعت و ماهیت کارهای سخت و زیان‌آور انجام شده در زمان دایر بودن کارگاه را منتفی نمی سازد، لذا کمیته‌‌های بدوی استانی مکلّف به پذیرش درخواست متقاضیان احراز سخت و زیان‌آور بودن مشاغل هستند و نمی توانند از پذیرش درخواست‌‌های آنها خودداری نمایند. بنا به مراتب فوق، دادنامه شماره ۷۱۸ -۲-۳-۱۳۹۶ صادره از شعبه سی و هفتم بدوی دیوان عدالت اداری که به موجب دادنامه شماره ۸۰۰۰۳۰ -۲-۵-۱۳۹۶ صادره از شعبه هجدهم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تایید شده و متضمن این استدلال است، صحیح و منطبق با موازین قانونی است. این رای به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
محمدکاظم بهرامی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری