رای شماره 2311 الی 2314 مورخ 4؍8؍1400: شمول قانون کار نسبت به کمک بهیاران شاغل در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی
رای شماره 2311 الی 2314 مورخ 4؍8؍1400 هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری با موضوع شمول یا عدم شمول قانون کار نسبت به کمک بهیاران شاغل در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی
شماره دادنامه: 2311 الی 2314
تاریخ دادنامه: 4؍8؍1400
شماره پرونده: 0001024- 9902537- 9902135- 9901913
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: خانم‌ها صغرا سلمانی فسقندیس، طاهره شهبازی، ناهید کوهی مرنی و اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان خراسان رضوی
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار:
در خصوص شمول یا عدم شمول قانون کار نسبت به کمک بهیاران شاغل در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی، شعب دیوان عدالت اداری به شرح ذیل آرای متعارضی صادر کرده‌اند.
گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه 51 بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم معصومه شاکری به خواسته الزام اداره کل تامین اجتماعی تهران (شعبه 4) به صدور حکم بازنشستگی بر اساس مشاغل سخت و زیان‌آور به موجب دادنامه شماره 9809970957700128-2؍2؍1398 به شرح زیر رای به ورود شکایت صادر کرده است:
نظر به اینکه کمیته بدوی استانی تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور موضوع ماده 8 آیین‌نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان‌آور، شغل شاکی را سخت و زیان‌آور اعلام نموده است و توجهاً به ماده 1 و 4 آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت که مشاغل کارکنان بالینی بیمارستانهای روانی و سوختگی و مشمولین موضوع ماده 16 قانون سازمان نظام پرستاری شاغل در بخشهای دولتی و غیر دولتی را از جمله مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب نموده و مطابق ماده 16 قانون سازمان نظام پرستاری نیز کلیه اتباع ایرانی پرستار و رده‌های وابسته پرستاری می‌توانند عضو سازمان باشند و شاکی نیز مطابق مدارک و مستندات موجود پرستار بوده و بیش از 20 سال سابقه خدمت در بیمارستان بوعلی دارد و مشمول مقررات تامین اجتماعی می‌باشد بنابراین مستند به قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و قانون تفسیر جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 29؍6؍1390 و مواد 10 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت مطروحه را صادر و اعلام می‌دارد.
رای مذکور به موجب دادنامه شماره 9809970956701117- 8؍5؍1398 صادرشده از شعبه 18 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.
ب: شعبه 51 بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم صغرا سلمانی فسقندیس به خواسته الزام اداره کل تامین اجتماعی استان آذربایجان شرقی به اجرای رای کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور و اصلاح حکم بازنشستگی به موجب دادنامه شماره 9809970957703254- 3؍9؍1398 به شرح زیر رای به رد شکایت صادر کرده است:
با عنایت به اوراق و محتویات پرونده و نیز لایحه دفاعیه طرف شکایت و توجهاً به اینکه شاکی از کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی بوده و این دانشگاه دارای مقررات استخدامی خاص خود می‌باشد و از شمول مقررات قانون کار خارج بوده، لذا شاکی مشمول مزایای مقرر در اصلاحی تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی نمی‌‌باشد علی هذا شکایت شاکی را موجه و قانونی ندانسته حکم به رد شکایت مطروحه به استناد ماده قانون فوق الذکر و مواد 1، 10 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و اعلام می‌گردد.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 4؍8؍1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف- تعارض در آراء محرز است.
ب- اولاً: بر اساس ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت مصوب سال 1388 و اصلاحی مصوب 17؍10؍1399: «شاغلین بالینی به کارکنان رسته بهداشتی، درمانی اطلاق می‌شود که در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شبانه روزی دولتی (کشوری و لشکری) و غیر دولتی به بیماران بستری به صورت مستقیم ارائه خدمت می‌دهند و شامل پرستاران، بهیاران، کمک بهیاران، ماماها، پزشکان، کاردان‌ها و کارشناسان اتاق عمل، کاردان‌ها و کارشناسان هوشبری و شاغلین رشته شغلی فوریت‌های پزشکی و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی می‌باشند.» همچنین بر اساس ماده 4 آیین‌نامه مذکور: «مشاغل کارکنان بالینی بیمارستانهای روانی و سوختگی و مشمولین موضوع ماده 16 قانون سازمان نظام پرستاری شاغل در بخشهای دولتی و غیر دولتی از جمله مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند.» و مطابق ماده 16 قانون ایجاد سازمان نظام پرستاری جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1380: «کلیه اتباع ایرانی پرستار، بهیار، کاردان اتاق عمل، کاردان هوشبری و رده‌های وابسته پرستاری می‌توانند عضو سازمان باشند» و بر مبنای موازین قانونی مذکور، مشاغل مذکور به حکم قانونگذار به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور، تعیین شده‌اند.
ثانیاً: بند (ح) ماده 12 اساسنامه اصلاحی دانشگاه آزاد اسلامی، مصوب 28؍1؍1389، یکی از وظایف و اختیارات هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی را تصویب مقررات مربوط به اعضای هیات علمی و کارکنان اداری دانشگاه اعلام کرده و بند 6 سومین صورتجلسه کمیسیون دائمی هیات امنای دانشگاه مصوب آذر ماه سال 1392 اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی را صرفاً تابع آیین‌نامه‌های خاص اداری استخدامی مصوب هیات امنا اعلام کرده است و بر اساس ماده 188 قانون کار نیز مقرر شده است که اشخاص مشمول قوانین و مقررات خاص استخدامی، مشمول مقررات قانون کار نخواهند بود. بنابراین اعضای هیات علمی و کارکنان اداری دانشگاه آزاد از شمول مقررات قانون کار خارج بوده و رای شماره 155-29؍2؍1393 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز موید این امر است.
ثالثاً: با توجه به ماده 5 اساسنامه دانشگاه آزاد اسلامی اصلاحی مصوب 11؍8؍1389، دانشگاه موسسه‌ای غیر خصوصی و غیر دولتی است و با این وصف از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 103 آن خارج است.
رابعاً: بر اساس ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور، «کلیه وزارتخانه ها، شرکت ها، موسسات دولتی، شهرداری ها، بانک ها، موسسات و شرکت‌ها و سازمان‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و همچنین بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی ایران»، مشمول قانون مذکور خواهند بود و بر مبنای ماده 5 اساسنامه اصلاحی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه یک موسسه است و وفق بند (الف) ماده 2 قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران مصوب 28؍10؍1391، یکی از موسسات مستلزم ذکر نام، دانشگاه آزاد اسلامی اعلام شده است و در نتیجه اعضای هیات علمی و کارکنان اداری دانشگاه آزاد اسلامی مشمول قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور بوده و بر حسب تبصره 3 قانون مذکور که بیان می‌دارد: «شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتی‌های جسمی و روحی می‌گردد، می‌توانند با داشتن حداقل بیست سال سابقه خدمت، بر اساس درخواست کتبی خود با حداکثر پنج سال ارفاق بازنشسته شوند»»، می‌توانند با بیست سال سابقه تقاضای بازنشستگی نمایند و دستگاه مکلف به پذیرش درخواست بازنشستگی است.
خامساً: با توجه به اینکه طبق ماده 2 اساسنامه اصلاحی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه یک موسسه آموزشی و پژوهشی بوده و بیمارستانهای وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی نیز به دلیل انجام امور آموزشی و پژوهشی و فعالیت اساتید دانشگاه در آن، به عنوان واحدی از دانشگاه محسوب می‌گردند، بنابراین کمک بهیاران بیمارستانهای مذکور نیز مشمول مقررات مربوط به اعضای هیات علمی و کارکنان اداری دانشگاه آزاد اسلامی محسوب شده و مآلا می‌توانند با بیست سال سابقه خدمت، با پنج سال سنوات ارفاقی بازنشسته گردند. بنابه مراتب فوق کمک بهیاران شاغل در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی که به صورت رسمی با دانشگاه آزاد اسلامی رابطه استخدامی دارند مشمول تبصره 3 ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب سال 1367 بوده و جهت تعیین سخت و زیان‌آور بودن شغل خود، الزام قانونی مبنی بر مراجعه به کمیته‌های استانی تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور و اخذ نظریه کمیته‌های مزبور ندارند و رای شماره 9809970957703254-3؍9؍1398 شعبه 51 بدوی دیوان عدالت اداری که بر همین اساس و بر رد شکایت اصدار یافته، در این حد صحیح و منطبق با موازین قانونی است.
این رای به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری- حکمتعلی مظفری